Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат 1щтисодиёт университети в. М. Каримова ижтимоий


Оилавий ижтимоийлашув тизимида мафкуравий тарбия



Download 207,83 Kb.
bet50/68
Sana07.03.2022
Hajmi207,83 Kb.
#485752
TuriУчебник
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   68
Bog'liq
Vasika Karimva

Оилавий ижтимоийлашув тизимида мафкуравий тарбия. Миллий гояни оила мухитида боланинг онги, калбига сингдириш- нинг мухим воситаси - бу оилавий кадриятларни саклаш ва илгор оилавий анъаналарни кундалик тарбия тизимига жорий этиш, турмуш тарзининг бир булагига айлантиришдир. Бунда ота- онанинг урни ва роли бевосита характерга эга булиб, факат соглом муомала ва самимият мухитигина усмирнинг дунёкараши шаклла- нишига ижобий таъсир курсатади.
Х,ар бир инсоннинг, айникса, эндигина хаётга кадам куйиб келаётган ёшларнинг онгига шундай фикрни сингдириш керакки, улар Уртага куйилган максадларга эришиш узларига боглик эканлигини, яъни бу парса уларнинг собиткадам гайрат-шижоатига, тула-тукис фидокорлигига ва чексиз мехнатсеварлигига боглик эканлигини англаб етишлари керак. Худди шу нарса давлатимиз ва халкимиз равнак топишининг асосий шартидир.
Шу нуктаи иазардан, оилавий анъаналар, расм-русмлар ва одатлар оркали болаларимиз онгига миллий гояни ва истиклол мафкурасини сингдиришни таъминловчи психологик омиллар ва шарт-шароитларни аник билиш ута долзарб ва мухим вазифадир.
Таъкидлаш жоизки, оила ижтимоий институт сифатида узининг барча вазифаларини бажарган такдирдагина, мафкуравий тарбиянинг кафолатли учогига айланади. Зеро, хар бир оиланинг мукаддас вазифаси - кобилиятли фарзандларни устириш, уларни жисмоний, интеллектуал ва маънавий томондан етук килиб, ота- онасига, Ватанига садокатли инсонлар килиб тарбиялашдан иборат. Яъни, хам маънавий, хам жисмоний жихатдан соглом, баркамол инсон факат соглом оилада шаклланиши мумкин. Оиладаги соглом
110

мухит ва бардарорлик эса яхлит жамият маънавий такомилининг асосидир.


Статистик маълумотларга кура бугунги кунда айрим Fap6 мамлакатларида бир йилда унта никохдан еттитаси бузилар экан. Шунинг узиёд маънавий даёт, ахлод-одоб масаласига бепарволик ва лодайдлик, эркинликни узбошимчалик дсб тушуниш дандай огир ва аянчли окибатларга олиб келиши мумкинлигини яккол курсатиб турибди.
Шуни алодида таъкидлаш жоизки, асрлар давомида узбек оиласи му ставкам ва бахтли булиши учун узида яхши маънодаги патернализм тамойилини асраб келмокда. Патернализм (лот. Pater — ота,paternus - оталарча,) - кишилар онгига “оталарча гамхурлик” ва “ижтимоий шериклик” гоясини сингдиришга даратилган дараш ва фаолият мажмуи. Оила мудитидаги патернализм - отанинг обру- эътиборлилиги, фарзандлар тарбияси ва оила фаровонлигидаги уз урни ва масъулиятини англаши ва бунинг оила аъзолари томонидан онгли эътироф этилишидир. Бундан ташкари, ушбу тушунча оиладаги кексалар, дариялар, ёшлар, ёрдамга мухтожлар ёки идтидорлиларга хамиша кумаклашиш, улар учун етарли хаёг шароитини яратишни хам назарда тутади. Патернализм гояси узида инсонпарварлик, хамкорлик гояларини ифодалаб, халкмипг у мумий дизидиш ва интилишларини акс эттиргани учун куп холларда жамиятни бирлаштириб, унинг равнади учун хизммат киладиган омил хисоблаНади, бу том маънода мохиятан узбек оилаларида уз ифодасини садлаб долган. Бу дадрият “оилавий бурч”, “дамжи- хатлик рухи”, “фидойилик”, “ватанпарварлик”, “оилавий дадрият- ларга садодат”, “катталарга хурмат”, “кичикка гамхурлик” каби тушунчаларга асосланади. Бундай тушунча ва гоялар одатда катталар - ота-оналар оиласидан ёшлар оиласига утиб, унинг мавжуд анъана ва урф-одатларининг таркибий димларидан бирига айланади. Лекин психологик нудтаи назардан тахдил этилгапда, барча даврлар ва замонларда хам ёш оила категорияси узи га хос тарзда урганилган ва у нимаси биландир албатта катталар оиласидан фард дилган. Зеро, хар бир алохида олинган ижтимоий- тарихий давр узининг ривожланиш хусусиятларига эга на бу холаг албатта, унинг дастлабки кичик бугини булмиш оилада уз аксини топади.
Умуман, оила-никох муносабатларини мунофидлаш i ириш, оила институтини том маънода фударолик жамиятииинг мухим
111

бугини сифатида кадрлаш психологиясини ахоли онги, биринчи навбатда ёшлар онгига сингдиришда куйидаги тамойилларга катъий амал килиш жоиз:


а) жамиятда оилавий турмуш тарзинининг афзаллиги тугрисида ижтимоий фикрни баркарорлаштириш ва унинг салохиятини ошириш;
б) ижтимоий фойдали мехнат тури билан шугулланадиган, ибрат намунасига эта булган тулик оила моделини, яъни, ота-она ва улар тарбиялайдиган бир нечта соглом ва аклли фарзандлардан иборат оила типини кенг таргиб этиш;
в) оилада соглом турмуш тарзини таргиб этишда ота-оналик масъулиятининг устуворлигини таъминлаш;
г) оилавий шажараларни тиклаш, унинг нодир ва миллий кадрият даражасида эъзозланадиган анъаналарини жамият мада- ниятининг ажралмас булаги сифатида идрок этиш; оила миллий анъаналар, урф-одатларни асрлар давомида сакловчи маскан сифатида;
д) ёш оиланинг истеъмолчиликдан ижтимоий фаол шахслар иттифоки тарзидаги макрмга йуналтириш, ёш оиланинг хужалик- иктисодий ва тарбияловчи вазифаларини устувор билиш;
е) жамият таракдиётини таъминлашда оиланинг давлат билан ижтимоий хамкорлигини мустахкамлаш;
ж) оиланинг уз функцияларини узи бажаришига йуналган моделин и куллаб-кувватлаш.
Юхоридаги тамойиллар асосида ривожланиш йулини тутган оила мусгакил таракхиёт йулидан бораётган Узбекистонда эркин демократик давлат ва фукдролик жамияти кураётган юртимизнинг мухим тарбия учоги б^либ колаверади.

Download 207,83 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish