ISBN 978-9943-10-780-9
© «Fan va texnologiya» нашриёти, 2012.
Вазирлигининг тавсиясига кура ёзилган булиб, касб таълими йуналишида олий малакали мутахассис-педагоглар тайёрловчи олий укув юртларининг бакалавр хдмда магистр талабалари учун мулжаллангандир. Китобда шахе тараккиёти учун мухим булган омил ва жихатлар, жумладан, ундаги фикрлаш жараёнлари, инсон- даги фикрнинг мустакиллиги, ташки ижтимоий мукитга киришиб кетиши, жамият нормалари ва ижтимоий ролларни узлаштириши, гурухда узини тутиши, профессионал юксалишига туртки булувчи мухим омиллар, яъни, шахенинг маънавияти, мафкураси, ахборот хавфеизлиги, турли ижтимоий гурухдардаги макоми, шахслараро муносабатлар ва низолар каби катор масалалар ёритилган. Дарслик муаллифнинг ушбу йуналишда илгари нашр эттирган кулланма- ларининг тулдирилган, такомиллаштирилган нусхасидир.
Профессор В.М. Каримова
6
1-боб. ИЖТИМОИЙ ПСИХОЛОГИЯ ФАН СИФАТИДА
1.1. Ижтимоий психология фанининг предмети ва вазифалари
Ижтимоий психология жуда кадимий ва шунинг билан бирга у ўта навкирон фандир. Унинг кадимийлиги инсоният тарихи, маданияти ва маънавиятининг кадимий илдизлари билан белгиланади. Улар аслини олиб Караганда, у ёки бу жамиятда яшаган кишилар ўртасидаги ижтимоий муносабатларнинг ва тафаккурнинг хосиласи эканлиги билан эътироф этилса, ижтимоий психология ўз услубияти, предмети ва фанлар тизимида тутган ўрнининг янгилиги инсоният тараккиётининг энг янги даврида шаклланганлиги ва ривожига туртки берганлиги билан тавсифланади. Дархакикат, ижтимоий психологиянинг фан сифатида тан олиниши хусусида суз борар экан, унинг расман эътироф этилиши 1908 йил дейилади. Чунки айнан шу йили инглиз олими В.Макдугалл ўзининг “Ижтимоий психологияга кириш” китобини, америкалик социолог Э.Росс эса “Ижтимоий психология” деб номлангак китобини чоп эттирган эди. Бу асарларда биринчи марта алохида фан - ижтимоий психологиянинг мавжудлиги тан олинди ва унинг предметига таъриф берилди. Иккала муаллиф хам - бири психолог, иккинчиси социолог булишига карамай, бу фаннинг асосий предмети ижтимоий тараккиёт хамда психик тараккиёт конуниятларини уйғунликда ўрганишдир, деган умумий хулосага келишган. Туғри, мазкур муаллифларнинг хар хил фан сохасининг вакили эканлиги, уларнинг ижтимоий-психологик ходисалар табиатини ёритишга нисбатан узига хос карашларининг мавжудлиги ва бундай ёндашув то хозиргача давом этаётганлигига асос булди. Рус олимаси Г.М.Андреева таъкидлаганидек, ижтимоий психология сохасида ишлаётган мутахассиснинг аслида ким эканлиги - психологими, файласуфми ёки социологими, унинг ушбу фан предметига ёндашувида уз аксини топади, чунки агар у социолог бўлса, ижтимоий конуниятларни аввал бошдан жамиятдаги анъаналар ва умумий коидалар тилида тушунтиришга интилса, психолог - конкрет олинган шахс психологиясининг конуниятларини умумжа-
Do'stlaringiz bilan baham: |