Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат 1щтисодиёт университети в. М. Каримова ижтимоий



Download 207,83 Kb.
bet4/68
Sana07.03.2022
Hajmi207,83 Kb.
#485752
TuriУчебник
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   68
Bog'liq
Vasika Karimva

Биринчидан, унинг асосий йуналиши кичик гурухлар ва жамоалар психологиясини ўрганишдан иборатдир. Хар бир шахс хамиша маълум ижтимоий гурухдар доирасида фаолият курсатади. Бу унинг оиласи, мехнат жамоаси, кўча-куйдаги норасмий
Каримов, И. А. Узбекистон мустакилликка эришиш остонасэда.-Т.: “Узбекистон”, 2011.- 52 б. 9

гуруҳдаги дўстлари давраси, ўкув жамоаси, синф, аудитория, бошкарув муассасалари ва хоказо. Шахснинг якка ва турли гурухлар доирасида ўзини тутиши, хулк-атвори, мавқейи, унга ўзига хос гурухий таъсирлар, гурухдаги шахслараро мослик, лидерлик, гурухий тазйикка берилувчанлик каби катор ходисалар аслида уша гурухларни бошкариш, соғлом ўзаро муносабатлар шароитини яратиш - бу одамларни самарали ўзаро мулокотга ўргатишнинг заруриятидир. Бошцарув психологияси ижтимоий психологиядан ажралиб чиккан татбикий соха бўлиб, у хозирги кунда халқ хўжалигининг турли тармокларида инсонлар фаолиятини бошкариш билан боғлик бўлган муаммоларни, гурухий хамда гурухлараро мулокотни самарали ташкил этиш ва биргаликдаг и фаолиятни такомиллаштириш механизмларини ўрганади.


Иккинчидан, шахснинг ижтимоий-психологик киёфаси масаласи хам бугунги кундаги узгаришлар ва маънавий жихатдан покланиш даврида ўта муҳим сохадир. Зеро, хар бир шахснинг жамиятда руй бераётган туб ислоҳотларга муносабати, уларни идрок килиш ва англаш даражаси, ўз-ўзига нисбатан муносабатининг табиати, хулкидаги ижтимоий мотивлар ва йўналишлар катта ахамиятга эгадир. Айникса, боланинг вояга етиши жараёнида унинг ижтимоийлашуви, яъни ижтимоий муносабатлар мухитига кириб бориши, ижтимоий таъсирларни онгига сингдириши ва у ёки бу турдаги хулк андозаларини мустахкамлаш, мафкуравий дунёкара- шининг шаклланиши жараёнларининг психологик табиатини текшириш баркамол шахсни вояга етказиш дастурини яратиш учун зарур. Лекин хар бир шахсда бу жараён ўзига хос тарзда руй бериши сабабли, ижтимоий психологияда унинг ижтимоий типлари фаркланади ва хар бир мураббий ёки тарбиячи уларни билиши амалий ахамият касб этади.

10
\


психологик жараёнларнинг шахе ижтимоий хулк-атворига таъси- рини урганувчи ижтимоий психология ва унинг хусусий тармоги булган этнопсихология ижтимоий-психологик конуниятларни билишда ва уларни бошкаришда катта амалий ахамиятга эга. Крлаверса, хозирги глобаллашув жараёнлари кескин туе олган, оммавий ахборот воситалари, Интернет тармокдари оркали шахснинг кенг ахборот окимига хушилиши имконияти кенгайган бир шароитда унинг мафкуравий иммунитетини мустахкамлаш, чиниктириш, ахборотларга нисбатан танловчан муносабатни тарбиялаш ута мухим ва мураккаб масалаки, уни самарали ечиш хам омма ва алохида олинган шахе психологиясини билишни, жамият ва шахе узаро муносабатларидаги нозик жихатларни урганишни талаб хилади.
Демак, бу уринда ижтимоий психологиянинг шахе тарбияси- даги урни ва роли каттадир. Юртимиз Узбекистонда бу масала хамиша долзарб ахамият касб этганлигини биламиз. Давлатимиз рахбари Ислом Каримов мустахилликнинг дастлабки йилларидаёх, фан ва амалиёт олдига хуйган вазифалари бунга асосдир. “Келажак бугундан бошланади - деб таъкидлаганлар Президентимиз 1992 йил 4 январь куни Узбекистан Республикаси Олий Кенгашининг навбатдан танщари IX сесссиясида хилган маърузаларида. - Х03ИР тарбия масаласига эътибор хилинмаса, келажак бой берилади. Тарбиядан хеч нарсани аямаймиз. Маънавий ва ахдохий покла- ииш, имон, инсоф, диёнат, ор-номус, мехр-охибат ва шу каби чинакам инсоний фазилатлар уз-узидан келмайди. Даммасининг заминида тарбия ётади.”7 Бугун узбекистонлик психологлар олдида турган долзарб вазифалардан бири хам шу тарбия жараёнини самарали ташкил этишга хизмат хилувчи омилларни фаннинг охирги самарали методлари ёрдамида тадхих этиш ва жамиятга амалий тавсиялар беришдир.
Ижтимоий психология урганадиган энг асосий ва юхорида таъкидлаб утилган муаммоларни уз ичига олган масалалардан бири бу муомалатр- Ижтимоий психологларнинг фикрича, бугунги кунда ижтимоий психологиянинг предмети хам ва унинг доирасида Утказиладиган барча тадхихотларнинг умумий объекта хам муомаладир. Муомала ва мулохотнинг инсон хаётида тутган Урнини анихлаш, турли ижтимоий фаолиятлар шароитида самара берадиган муомала турлари ва услубларини ёритиш, унинг соф
1 Каримом И. А. Узбекистан мустакилликка эришиш остоиасида.-Т. : “Узбекистон”, 2011 -4 3 2 б. 11
психологик механизмларини тадхих зтиш, фаннинг энг мухим татбикий йуналишларидандир. Биз хам бу фикрга кушиламиз, чунки ижтимоий фаолиятнинг хайси сохаси ёки шахслараро муносабатларнинг хайси шаклини олмайлик (ихтисодий, сиёсий, хухухий, мафкуравий, маънавий ва х-з.), унинг негизи ва туб мохиятини уша муносабатларнинг эгаси ёки субъекте булмиш инсонлар уртасидаги узаро таъсир ва муносабатлар ташкил этишини инкор этиб булмайди. Шунинг учун хам хар бир конкрет шароитда шахслараро мулокот самарадорлигини ошириш омилла- рини урганиш ижтимоий психологиянинг мухим вазифасидир. Танихли рус олимаси Галина Андреева туб узгаришларни бошидан кечираётган хар хандай жамиятда ижтимоий психология учун долзарб булмаган масаланинг узи йух, деб таърифлаган эди. Айнан шу фикрга хушилган холда таъкидлаш жоизки, жонажон юртимиз Узбекистонда мустахилликнинг тарихан хисха бир вахтида шу адар улкан узгаришлар руй бермохдаки, ислохотларнинг яратувчиси хам унинг неъматларидан бахраманд булгувчи хам шу жамият фухаролари эхан, уларнинг ижтимоий хулх-атворига тааллухли фаолиятни урганувчи ижтимоий психология учун долзарб булмаган фаолият йуналиши ёки муаммонинг узи йукдир, дейишимизга барча асослар бор.
1.2. Ижтимоий психологиянинг предмета™ аникдашга оид
ёндашувлар
Ижтимоий психология XXI асрга келиб фанлар тизимида алохида уринга эга булган сохалардан бирига айланди. Чунки сир эмаски, инсоний муносабатлар, хар бир фаолият сохасида шахслараро муносабат узига хос долзарблик касб этиб бормокда.
Ижтимоий психологиянинг фанлар оламида пайдо булиши тарихига назар ташлар эканмиз, унинг юкорида таъкидланганидек, социология ва психология фанлари оралигида “тугилиши” жараёнининг узи бир нечта боскичларни уз ичига олганлигини таъкидлаш жоиз:
1. Ижтимоий-психологик билимларнинг фалсафа ва умумий психология доирасида жамланиши (эрамиздан аввалги VI асрдан тортиб токи янги даврнинг XIX асригача булган вахта).
2. Ижтимоий хаёт сирларини фалсафа, социология ва умумий психология доирасида тушунтириш орхали мустакил фанга
12

айланиш даври (XIX асрнинг 50-60 йилларидан то XX асрнинг 20- чи йилларигача).


3. Ижтимоий психологиянинг мустакил фан ва амалиёт йуналиши сифатида тула шаклланиши даври (XX асрнинг 20-чи йилларидан бошлаб).
Таъкидлаш уринлики, ижтимоий психологиянинг предмети аниклаш осонликча руй бермаган. Манбалардан маълум булдики, бу борада фан тарихида уч хил ёндашув мавжуд булган:

Download 207,83 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish