Турли фирма эгаларининг уз чахсулотларини реклама килиш да
рекламани тар кат и ш воситаларининг самарадорлигини бахолашлари
(суровда иштирок этганлар умумий сонига нисбатан % хисобида)
Реклама таркатищ воситаларн
|
Фирмалар эгалари
|
Ишлаб
чикариш
дастгохлари
ва ус кун а л ар н
буйича
|
Узок муддат фойдаланила-диган шахсий истеъмол товарлари буйича
|
Киска муддат фойдаланила-лиган шахсий истеъмол товарлари б\йича
|
Воситачнлар хизматидан фойдала-ешш ва шахсий алокалар асосида
|
69,2
|
47,6
|
38,1
|
Телевидение ва радио оркали
|
0,9
|
10,7
|
20,9
|
Матбуот оркали
|
12,5
|
16,1
|
14,8
|
Кургазма ва ярмаркалар оркали
|
9,6
|
15,4
|
15,5
|
Савдони рагбатлантиришнинг бош-ка воскталаш о окал и
|
7,8
|
10,1
|
10,7
|
рекпямп кпмппнилсини тпшкил этиш ^ItflrftiM
Жадвалдан хозирги вактда хам воситачилар хшматидан ва шахсий алокалардан фойдаланиш усту-ворлик килаётгани яккол куриниб турибди. Шу билан бирга, ишлаб чикарувчилар уз махсулотларини сотишда оммавий ахборот воси-талари ахамиятига хам етарлича бахо берганлар.
Рекламанинг психологик сама-радорлигини аниклашда анъана буйича куйидаги усуллардан фой-даланилади:
Кузатиш. Бу усул реклама турли воситаларининг таъсирини, яъни мазкур элтувчига нисбатан эътибор даражасини бахолаш имконини беради.
Тажриба. Бу усул тажриба утказувчининг узи кандай кур-саткичларга эришишни мулжал-лаётганлигидан келиб чиккан хол-да вазиятни моделлаштиради.
Суров. Бу усул рекламанинг у ёки бу воситасига истеъмолчининг эътибори даражасини, реклама ха-барининг хотирада саклаб колиш даражасини ва рекламанинг истеь-молчига таьсири самарадорлипши аниклаш имконини беради.
Психологлар суров утказишда саволларнинг куйидаги тартибини тавсия этадилар:
товар тоифасига эхтиёж;
товар тоифаси буйича рекламанинг эсланиши;
• савдо белгисидан хабардор-
лик;
савдо белгисини эслатиш;
савдо белгисини таниш;
реклама хабарининг хотирла-ниши;
истеъмолчилар хатти-харакати;
савдо белгисини харид килиш нияти;
савдо белгисига муносабат;
савдо белгисининг фойдали-лиги хакидаги фикр;
харидга ёрдам курсатиш;
реклама эълонининг таник-лилиги:
• респондентнинг тавсифлари.
Реклама самарадорлиги тадки-
котлари натижаларининг тахлили, реклама кампаниясининг сама-расизлик сабабларини аниклаш, реклама бюджетный узгартириш, энг самарали реклама элтувчилар-ни танлаш, реклама мурожаатини такомиллаштириш имконини беради.
Назорат учун саволлар:
Реклама тарихидан сизга нималар маълум?
Х,озирги пайтда хорижий мамлакатларда реклама фаолиятининг асосий йу-налишларини гапириб беринг.
з - Реклама ва дизайн
ЩгаТДОУ ренпвмп кямппнипсини тпшчил этиш
«Реклама тугрисида»ги Узбекистон Республикаси Конуни качон кабул кили нган?
«Реклама тугрисида»ги Узбекистон Республикаси Конунига риоя этилиши-ни назорат килувчи ваколатли давлат органияи айтинг.
Мамлакатда кандай махсулот (хизмат)ларни реклама килиш такикданади?
Товар белгиси ва хизмат курсатиш белгиси нима?
Реклама агентликлари кандай таснифланади?
Реклама субъекгларн кнм?
Реклама агентлигининг асосий вазифалари нимадан иборат?
Реклама тадкикоги кайси максадларга Йуналтирилади?
Реклама кампаниясинингбоскичларини санабутинг.
«Маркетинг Бриф» нима?
13. Реклама кампаниясини утказишдан асосий мащсад нималардан иборат
булааи?
Худудий камраб олиш буйича реклама кампанияси кандай таснифланади?
Реклама килинаётган товарлар захираси кам булса, реклама кампаниясини утказншнинг кайси усулини куллаш максадга мувофик?
Реклама бюджетини хисоблашнинг канлай усуллари мавжуд?
Рекламанинг иктисодий ва ижтимоий самарадорлигига таъриф беринг.
Реклама самарадорлигини улчаш муаммоларини тавсифланг.
" ' М
РЕКЛАМА IIU3AUHU 1
.л»'гж-у
IV боб РЕКЛАМА ДИЗАЙНИ
4.1. Рекламада дизайнернинг урнн
Дизайн (инглизча «design» -«лойща», «чизма», «раем» сузи-дан) — нарсалар мухитини эстетик ва функционал сифатлари-ни шакляантиришга каратилган лойихалаш фаолияти турларидан биридир. Дизайн фаолияти тар-кибига кенг истеъмол буюмлари, машина, дастгох, кийим, ишлаб чикариш, жамоат ва тураржой би-ноларини жихозлаш, мебель, игу жумладан реклама хам киради.
Дизайн XX аернинг бошларида юзага келиб, 30-йилларда махсус фаолият тури сифатида АКД1 ва Гарбий Европада шаклланди. XX аср 80-йилларининг иккннчи яр-мидан дизайн фаолиятининг дои-раси анча кенгайди.
Узбекистонда хам дизайн жа-даллик билан ривожланмокда. Мамлакатимизнинг катор таълим муассасаларида интерьерлар ва са-ноат графикаси, либос дизайни ва дизайн фаолиятининг бошка тур-лари буйича мутахассислар тайёр-лаш йулга куиилган.
Реклама дизайни жараёни ис-теьмолчининг эътиборини торта-диган ва уни рекламага кизиктира оладиган янги воситаларни мут-тасил излашдан иборат. Дизайн -ижодий жараён, унинг услуби карашлар яхлитлиги ва ижодий масалалар ечимига эркин ёнда-шувни ифода этади. Дизайн услуби хакида гапирилганда, у дид, меъёр ва яхлитлик билан ажралиб туришини кайд этиш лозим. .Яхши услуб реклама килинаётган товар ва мижознинг кимлигидан катън назар, бир хил кайфият ва бир мав-зуни сакдаб туради.
Рекламанинг максади - истеъ-молчини товарни сотиб олишга ишонтириш. Реклама гоясини шакллантиришда буни доимо ёд-да тутиш керак. Шунинг учун дизайнер маълум бир манфаатни кузлаб эмас, биринчи навбатда, уз мижозининг муаммоларини хал килиш хакида уйлаши лозим. Мижознинг манфаатини унутиш ва соф тасвирий муаммоларга
муккасидан берилиш дизайнерни максаддан четлаштиради.
Дизайнер реклама дизайни ус-тида иш бошлаёттанда бир катор масалаларни хал килиишга тутри келади. Аввало, у реклама нимани: махсулот, хизмат тури ёки гояни таклиф килиши лозимлигини аникдайди.
Дизайнер куйидаги саволларга аник жавоб бериши керак:
Реклама берувчи харидорлар-ни саклаб колишни хохдайдими ёки уларнинг даврасини кенгайти-ришними?
Уякинмаксадникузлаяптими ёки узокка мулжалланган максад-ними?
■ Реклама ягонами ёки туркум рекламаларнинг бир кисмими?
Унинг мавзуси нима?
Сабаблари кандай?
Реклама кайси истеъмолчи-ларга мулжалланган?
Танланган истеъмолчиларга кандай ёндашган маъкул?
Кайси воситалар (газета, журнал, почта)дан фойдаланган маъкул?
Фойдаланилаётган воситалар-нинг ижобий ва салбий томонлари кандай?
Чоп этишнинг кайси усулини танлаган маъкул?
Бадиий безак ва шрифтнинг хусусиятлари нимадан иборат?
Рекламанинг бюджети канча?
реклама оизпйки ШИ?ММ
Реклама йилнинг кайси вак-тида нашр эттирилади?
У кайси ишларни узи бажа-ради, кайсиларига четдан мутахас-сисларни таклиф килиши лозим булади?
Баъзан реклама махсулотнинг мавжудлиги ва унинг бахоси ха-кида хабар бериш билан чеклана-ди. Аммо, одатда дизайнернинг олдига мураккаброк вазифалар куйилади. Ундан товар хакида таркалган ёлгон миш-мишларни бартараф этиш ёки товарни ра-кобатчилар товаридан фарклаш, узгача бир куриниш бериш ёхуд истеъмолчини товарнинг кушимча функцияларидан хабардор килиш ёки истеъмолчилар доирасини кен-гайтиришни сурашлари мумкин.
Дизайнер шакл ва мазмунга оид карорлар кабул килади. Бунда дизайнерга, одатда, у билан хамкорликда ишлайдиган матнчи ёрдам беради. Шакл танлашда дизайнер мутлако мустакилдир. У реклама учун сурат керакми ёки йук, бу сурат чизиладими ёки фото шаклида буладими. матн керакми ёки сарлавханинг узи билан ки-фояланиш мумкинми - буларнинг барчасини узи хал килади.
Буюртмачи билан иш олиб бо-ришни билиш дизайнер учун катта ахамиятга эга. Буюртмачи, маса-лан, дизайнерни рекламага хунук
■ra.tH?fp РЕКЛАМА QUJflUHU
товар белгисини киритишга маж-бур килиши мумкин. Буюртмачи
рекламанинг жуда жун шаклда булишини, мазкур мижознинг ав-валги рекламаларига нисбатан дидсиз безалишини талаб килишн мумкин ва х-К. Бундай холатлар
амалиётда куп учраиди ва дизайнер юзага чикаётган низони юмша-тишга ва реклама буюртмачиларга рекламанинг таъсирчанлигини су-сайтирадиган ортикча холатларга хожат йуклигига ишонтириши ло-зим булади.
4.2. Дизяинернинг ижодий салохияти
Дизайнер реклама когозда эскиз шаклида акс этмасидан аввал, уни фикран тасаввур килиши керак. Хаёлий тасаввур рекламадаги энг мухим ижодий жараёнлардан бири саналади.
Реклама ва дизайнда ижод бир карашда бирон умумийлиги булмаган нарсалар орасида бог-ликлик топиш салохияти билан белгиланади. Рекламачилар ижод жараёнини «аклий х,ужум»дан бош-лаш маъкул, деб хисоблайдилар. Бу усулга кура, ижодий ходимлар гурухи йигилиб, тасаввур этиш кийин булган гояларни уртага ташлаб, бир-бирларининг тасав-вурини «ут олдирадилар». Бир гоя бошкасининг пайдо булишига турт-ки булади, мутлак.о кутилмаган та-саввурларга эрк берилади. Бундай «аклий хужум» иштирокчилари-1шнг ятона максади - энг кизикарли ечимни топишдан иборат.
Дизайнер бошка реклама фир-маларининг моделлари, кайта иш-
ланмалари ва дизаЙнини ургани-ши, улардан уз рекламаси учун баъзи кизикарли жихатларни уз-лаштириб олиши мумкин - бу-нинг эътирозга лойик жихати йук. Хар бир рассом, бошка рас-сомларнинг рекламаларидан уз фикрлари ва тасаввурларига мое келадиган топилмаларни йигади. У узгаларнинг ишларини тахдил этиш, кизикарли намуналарни танлаш ва йигиш ижодига таъсир курсатиши шубхасиз. Бир марта яхши самара берган бадиий ечим-лар бошка рассомларнинг ишлари-да гакрорланали ва буни хеч ким угирлик хисобламайди.
Психолог ва социолог олим, доктор Ирвинг Тейлор инсоний ижо-диётни оешта даражага ажратади:
/. Экспрессив даража — бунда, масалан, болалар чизган суратлар-дагидек, махорат биринчи дара-жали ахамиятга эга эмас. Рассом узининг тасаввурига эрк бериб, уни хеч нарса билан чегараламайди.
реклпмй шппини ЯЦДгМД
Самарали даража, бунда рассом махоратга факат «юксак реализм» доирасидагина эришади.
Изланиш даражаси, бунда рассом ихтирочи каби эски гоялардан янги ечимлар учун фой-даланади. Янги гоялар хозирча йук, акл факат бор воситалардан фойдаланишда намоён булади.
Новаторлик даражаси, бунда рассом гоялар сохасида узини намоён килади. У бирон ижодий мактаб издошига айланади.
Янги даража, бунда рассом янги тамойиллар асосида ишлай-ди. Бундай рассом юксак махоратга эга булиб, янги ижодий мактаб асосчиси булиши мумкин.
Дизайнер хомаки иш ёки импровизация килаётганида, экс-прессив ижод билан банд булади. У узининг хомаки ишларини бошкаларга тушунтираётганида самарали ижодга утади. Бу бос-кичда купчштик рассомларнинг ижоди тургун холда кечади. Факат айримлар, энг истеъдодлилариги-на уз ижодиня новаторлик ва янги даражага кутара оладилар.
Реклама дизайн» устида иш-лаётган рассом уз ижоди кайси даражага тааллуклигидан катъи назар, назарий жихатдан туртта босцичцэм утади:
Биринчиси, у мижозни, унинг махсулотини, ахборот воситала-
рини, истеъмолчиларни, куиилган вазифани мукаммал тарзда ба-жариш учун узини тайёрлаш билан боглик бошка муаммоларни урганиб чикади. Бу боскични маърифат бощичи деб хам атай-дилар.
Иккинчиси, у материални та-факкур этиш учун бутун вужуди билан иш олиб бориб, бирмунча вакт куиилган вазифадан чалгийди. Бу боскични тугилиш босцичи деб хам аташ мумкин.
Учинчиси, рассом ечимни тасо-дифан топиши мумкин. Бу боскич ы.гщи босщчи деб аталади.
Туртинчиси, рассом онгида пишган ишни куллари оркали бирон буюмга утказаётганида бирон фойдали гояни йукотмаган холда ишга киришади. Уни ижро этиш ёки самарали бощич деб хам аташ мумкин.
Лекин шароит рассомга бу туртта боскичдан кетма-кет утишга имкон бермаслиги хам мумкин. Ижод кувват оладиган манбани узлуксиз равишда укиш, кузатиш, тадкик этиш ва амали-ст билан тулдириб бориш лозим. Ижодий тафаккур чукур билим-ларга таянади, шунинг учун муто-лаа жуда зарурдир. Ижод, асосан янги алокаларни идрок килишга асосланади ва масалалар билан кенгрок танишганлар, гояларни
Do'stlaringiz bilan baham: |