Ёгинлар, кургокчилик, зараркунандалар ва бошка турдаги курт -
кумурскалар боскини каби хавфли ходисалар туфайли экотизимларда
сезиларли булиши хам кутилмокда. Урмонлар ва торфларда келиб чи-
кадиган ёгинлар шахарда атмосфера хдвоси ифлосланишининг орти
шига олиб келади. Бунинг окибатида турли касалликлар купаяди
Иклим узгариши одамлар соглигига,
айникса тропик ва субтропик
мамлакатлардаги кам даромадли ахоли гурухларига салбий таъсир эта
ди. Малярия, Денга иситмаси, вабо каби бошка касалликлар туфайли
ахоли Уртасида Улим сони ортиши кутилади.
Муътадил иклимли худудларда хароратнинг кисман кутарилиши
хисобига хосилдорлик ортади, Россия, Канада ва бошкалар лекин анча
сезиларли узгаришларда эса камая бошлайди.
Куплаб тропик ва суб
тропик регионларда хароратнинг хар кандай кутарилишида барча экин-
лар хосилдорлши камая боради. Кургокчил регионларда жумладан,
Марказий Осиё мамлакатларида сув
етншмаслиги муаммосининг
янада ортиши кутилади.
Шимолий Европа иклими доимо илик Гольфстрим окими таъсири-
да шаклланади. Келаётган куёш радиацияси буйича шимолий европа-
ликлар, Канада ва Сибирда хаво харорати бирхил, чунки улар бир хил
кенгликларда жойлашган.
Гольфстрим - глобал океан циркуляциясининг бир кисми булиб,
океанографлар уни «конвейер» деб аташади. Глобал океан циркуляция-
сига
шамоллар ва Ернинг айланиши, сувнинг харорати ва шурлиги
таъсир этади. Илик сув Атлантика оркали шамол томон Амазонкадаги
сувнинг окиш тезлигига нисбатан бир неча марта катта тезликда окади.
Жуда катта илик сув массалари Европа атрофи хавосини уртача беш
даражага иситади, бу текин «иситгич» минглаб йиллар давомида ха
вони иситишга ёрдам беради.
Шимолий Атлантика сувининг зичлиги унинг шурлиги ва харо-
ратига боглик. Бу омил « иссиклик конвейери « тезлигига таъсир этади.
Юзадаги илик сув Арктиканинг совук хавоси билан тукнашиб, совийди
ва натижада сувнинг зичлиги ортиб, чука бошлайди.
Иккинчи томондан
шимол томондан келган сувлар ёмгирлар, дарёлар ва эриган кор сувлари
билан аралашади ва зичлиги сувларнинг кушилиши «иссиклик кон
вейери « тухтаб колишга олиб келиши мумкин. Бу холатлар сунг Ши
молий Атлантикада аввал сувнинг кейин хаво хароратининг кучли
совишига олиб келади.
Атмосферада карбонат ангидриднинг тупланиши натижасидаги
глобал исиш доимо огир окибатларга олиб келиши мумкинми? Бир
жойларда исиш ута фойдали булиб ,чучук сув микдори ёмгирлар, кор ва
китьалардан келадиган дарё сувлари хисобига ортади. Бунинг хаммаси
сувнинг зичлигини кичрайтириб, «иссиклик конвейери» механизмини
секинлаштириши ёки тухтатиши мумкин.
Охирги йилларда олимлар океан тубидан
олинган куплаб намуна-
ларни олиб тахлил килдилар. Янги далиллар буйича совук даврларда
«конвейер лентаси» йук булмайди, балки жануб томон силжийди. Си-
фат жихатдан циркуляциянинг бузил иш эффекти тахмин килинмокда,
лекин иклимни узгартириш учун кушилиши зарур булган чучук сув
микдори умуман ноаникдир. Ш у билан бирга шурлиги ва харорати
турлича булган сув массаларининг аралашиш тезлигини аник хисобга
олиш хам мураккаб.
Ер иклими хнмояланмаган тизимдир. Келгуси юз йилликдаги уз
луксиз исиш шароитида Европа иклимида
хам нохушликларни кутиш
жоиздир.
Транспортнинг и к л и м исишидаги ахамияти
Транспорт тармоги парник иссикхона газлари чикиндиларининг
йирик ва тез ривожланаётган манбаларидан биридир. Дунё микёсида
автомобил транспорти ва транспорт мосламапаридан чщарилаётган
карбонат ангидрид жадал суръатларда йилига 2-5 марта ортмокда.
Транспорт карбонат ангидрид, кургошин, олтингугурт ва азот
оксидларини чикариши натижасида хавонинг ифлосланиш муаммосини
хам чукурлаштирмокда. Бу соханинг казиб олинадиган суюк ёкилгига
кучли
даражада богликлиги, иссикхона газлари чикиндиларига карши
курашни мураккаблаштирмокда. Транспорт секторида нефтнинг энг
йирик истеьмолчиси ва карбонат ангидридни чикарувчи энг йирик манба
автомобилдир. Бугунги кунда ахоли жон бошига тугри келадиган энг куп
автомобиллар сони ривожланган мамлакатларга тегишлидир. Масалан,
Америкада 1996 йилда хар 1000 кишига 484 автомобил тугри келган.
Автомобиллар сони ривожланаётган мамлакатларда жуда тез усмокда.
Do'stlaringiz bilan baham: