Узб еқистон сср фанлар академияси

Лексик-грамматик воситалар. Бундай воситаларга кўмакчилар, боғловчилар, юкламалар ва боғламалар киради.
Кўмакчиларот ва от функциясидаги сўзларни бошқа сўз- лар билан тобе алоқага киритиш учун хизмат қилади. Фақат би­ланкўмакчиси боғловчи вазифасида ҳам келиши мумкин. Бу вақт- да у биргалик оттенкасига эга бўлган тенглик муносабатини ифо- далайди.
Кўмакчилар ўзи боғланган сўз билан бирга битта гап бўлаги функциясида келади. Улар грамматик функция жиҳатидан кели­шик қўшимчаларига яқин туради. Баъзан улар келишик қўшим- яалари ўрнида келади: қаламда ёзмоқ— қалам билан ёзмоц, сен- га олмоц.—сен учун олмоқ, болаларга ғамхўрлик — болалар тўғ- рисида ғамхўрлик каби.
Боғловчилар сўз, сўз бирикмаси ва гапларнинг алоқа- сини таъминлайди. Боғловчйларнинг турига қараб, алоқага кириш- ган элементлар орасида турли муносабатлар ифодаланади. Маса­лан, аммо, лекин боғловчилари зидлик муносабатини, ё, ёки боғ- ловчилари эса айирув муносабатини билдиради: Шамол бўлди, ле­кин ёмғир ёғмади. Киоскадан журнал ё газета олиб келкаби.
Юкламалар,асосан, гап ёки унинг бирор бўлагига модал маъно қўшиш учун хизмат қилади. Шу билан бирга, уларнинг айримлари (масалан, -у (ю), -да, -ки, -ми кабилар) боғловчи вазифасида ҳам қўлланиши мумкин. Бу вақтда улар сўз, сўз би­рикмаси ва гапларниўзаро синтактик алоқага киритади: «Фарҳо- ду Ширитда ёзилганидек(Ғ. Ғулом). Бир ўлкаки, тупроғида ол- тин гуллайди (Ойбек). Сидицжон ҳам.масини йиғиштириб олди- да, айвоннинг токчасига элтиб қўйди (А. Қаҳҳор).
Боғламалар одатда от (кенг маънода), инфинитив, равиш- дош, сифатдош билан бирга келиб, шахс, майл, замон каби маъ- ноларни ифодалайди ва предикатив муносабатни реаллаштириш учун хизмат қилади: У дўст бўлди. Сен жўра бўл. У пайтларда биз ёш эдик. Сиз кечиккан эдингиз. Мен келиб эдим каби.