Узб еқистон сср фанлар академияси

-са орқали бирикадиган ўлчов-даража эргаш гапли қўшма гап компонентларининг кесимлари кўпинча бир хил бўлиши, бир-би- рига зид маънони ифодалаши, маъносига кўра бир-бирига яқин (ҳатто синоним) бўлиши мумкин. Кесимлари бир хил бўлган ўлчов- даража эргаш гапли қўшма гапда қўлланадиган нисбий сўзлар ҳам структурасига кўра бир-бирига мос бўлади: Уқувчи аёлларнинг сони цанчалик ортса, Холмуроднинг ҳам севинчи шунчалик ор- тарди (П. Т у р с у н).
Уюшиб келган кесимлар ҳам бир хил такрорланиб келиши мум­кин: Луғат состави цанча бой ва хилма-хил бўлса, тил ҳам шунча­лик бой ва хилма-хил бўлади.
Шунингдек, бир хил кесимли ўлчов-даража эргаш гапли қўшма гапларда ҳол ва тўлдирувчилар ҳам бир хил кела олади: Ота- онанг сенга қанчалик меҳрибон бўлса, Она-Ватанинг ҳам сенга шунчалик меҳрибондир (Ш. Рашидов).

5. 
   Чогиштириш эргаш гапларни бош гапга боғлайди. Бундай қўшма гапларда турли гап бўлаклари чоғиштирилади.
   

Ҳар икки компонентдаги эгалар чоғиштирилади: Гуллар ишц ҳацида куйласалар, қушлар садоқат ҳақида чуғурлашиб баҳс эти- шарди (Ш. Рашидов).
Тўлдирувчи чоғиштирилади: Бу ерда ҳам мунозаранинг бир йил чўзилишида биринчи ролни шарҳлар ва ҳошиялар ўйнаган бўлса- лар, охирги ва асосий ролни домлалар ва уларнинг талцинлари би­лан тарбияланаётган талабалар ўйнарди (С. А й н и й).
Ҳоллар чоғиштирилади: Илгари ўн беш кунлик даромад бир кунда ейилса, энди бир кунлик даромад ўн кун ейилади (А. Қ а ҳ- ҳор).

6. 
   Урин эргаш гапни бош гапга боғлайди: Қаерда нобудгарчи- лик юз берса, ўша ерда пахта тайёрлаш суръати бўшашади («Со­вет Узбекисто'ни»). Бундай қўшма гапларда ҳар бир қисмнинг ту- зилиши, гап бўлакларининг тартиби кўпинча бир-бирига ўхшаш бў- лади: эргаш гап «ўрин ҳоли+эга + кесим» шаклида тузилган бўлса, бош гап ҳам шундай қурилган бўлади: Қаерда раҳбар яхши бўлса, _:у ерда интизом мустаҳкам бўлади. Қаерда ер яхши ўғитланган бўл- ха, шу ерда ҳосил мўл бўлади. «Эга + ўрин ҳоли+кесим» шаклида ҳам тузилади: Навоий қаерда бўлса, Мансур ҳам шу ерда тайёр эди (Ойбек).Қаерда дўстлик бўлмаса, шу ерда ишнинг ривожи ҳам бўлмайди (О. ё қ у б о в).