Узб еқистон сср фанлар академияси

Ҳаракат номи формаси ёрдамида бирикиш
Феълнинг ҳаракат номи формаси қўшма гап компонентларини бириктиришда актив эмас. Ҳаракат номининг асосан -(и)ш аффикси ёрдамида ясалувчи формаси ва билан кўмакчиси эр­гаш гапни бош гапга бириктирувчи восита вазифасини бажаради. Бундай қўшма гапларда эргаш гапдаги воқеа-ҳодиса содир бўлиш билан бош гапдаги воқеа-ҳодиса бошлангани, деярли уларнинг ба- жарилиш вақти бир-бири билан дуч келганлиги ифодаланади: Йўлчи кўчага чщиши билан кескин, совуқ шамол қулоқларида ғу- виллаб, игнадай ўткир, майда қор парчаларини унинг юзига урди (Ойбек). Атиргул келиши билан, севги ҳақидаги суҳбат яна қи- зиб кетди (Ш. Рашидов).
Агар эргаш гапдаги воқеа-ҳаракатдан бош гапдаги воқеа-ҳара- катга жуда ҳам тез кўчишлик берилмоқчи бўлса, бош гап составида дарров ёки тезда каби сўзлар иштирок этади. Бу атрофдагилар ке- часи шунақа чацмоқ чациши билан дарров: Иқбол чироғи ёнди, дейишади(Саид Аҳмад). Раъно келиши билан, тезда масала ҳал бўлди. Гимн бўлиниши билан, Саид афанди дарров команда берди (Ҳ. Ғулом). Ҳожиматнинг қораси кўриниши билан, улар­нинг ҳар иккови дарров икки томонга ажралишди (СаидАҳмад).
Айрим вақтда эргаш гапдаги воқеани айириб кўрсатиш, бош гапга кўчишдаги ортиқ тезликни ифодалаш учун билан кўмакчиси сўнг -оқ юкламаси қўшиб ишлатилади: Раис чиқиб кетиши била- ноқ, мажлиснинг салобати йўқолди (А. Қ а ҳ ҳ о р).
Эргаш гапни бош гапга бириктиришда баъзан ҳаракат номининг -(у)в аффиксли формаси ишлатилиши мумкин: Колхозлар йирик- лашуви билан, уларнинг партия ташкилотлари кучайди (И. Р а- ҳим).Латофат кйздан изоқлашиви билан, Собиржон йкина бош- лади (О. ё қ у б о в).