“Uzacademia” scientific-methodical journal

yarqirab turar
edi. Anvar bilan 
Muhayyo 
jim qolishdi. 
Qobil bobo, qo‘l qovushtirib, uning ketidan yurar va 
yig‟lar 
edi 
(A.Q.).
Ruhiy holatni ifodalovchi sifatlar ham bo‘lib, sifatlar insonda yuz beradigan 
yoqimli va yoqimsiz tuyg‘ularni, tinchlik, farog‘at hayajonning va ma‘nolanishi, 
dadillik va taraddudlanish, quvonish va g‘azablanish, qo‘rquv va shodlik kabi ijobiy 
12
Расулов Р. Ўзбек тилида ҳолат феъллари ва уларнинг облигатор валентликлари. –Тошкент: Фан, 1989 йил. 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
162 
www.academiascience.uz
va salbiy emotsional holatlarni ifoda etish bilan boshqa leksik semantik guruhdagi 
holat sifatlaridan ajaralib tuladi. Bunday ruhiy holatni ifodalovchi sifatlar insonning 
ichki dunyosi uning ruhiy hayotini aks ettiradi. Dastlab holatni ifodalovchi sifatlarni 
ikki guruhga ajratish mumkin. Birinchisi baho bildiradigan sifatlar, ikkinchisi baho 
bildirmaydigan sifatlar. Baho bildiradigan siaftlarni esa yana ikkiga bo‘lish mumkin: 
1. Ijobiy ruhiy holatni ifodalovchi sifatlar: 
Xursand, xushyor, xayoli, iboli, ifatli, 
didli, oriyatli.
2. Salbiy ruhiy holatni ifodalovchi sifatlar: 
Xafa, tajang, mayus, 
g‘amgin, alamzada, g‘azabnok, darg‘azab, xayosiz, iffatsiz, beor, befaxm, beraxm, 
beg‘am. 
Shuni anglaymizki, xarakter-xususiyat bildiruvchi sifatlar holat ma‘nosi kasb 
etishi mumkin. Ya‘ni xarakter-xususiyat bildiruvchi so‘z holat ma‘nosini ifodalovchi 
sifatlar chegarasini kesib o‘tishi mumkin. Masalan: 
Badjahl, muloyim, yoqimtoy, 
ziyrak, mehnakash, yaxshi, yomon
so‘zlari ruhiy holatni ham ifodalaydi. Ruhiy 
holatni ifodalovchi sifatlarning obyekti-inson bo‘ladi. Ruhiy holatni ifodalovchi 
sifatlar shaxs tushunchasi bilan uzviy bog‘liq chunki shaxs ushbu holatlarga ega 
bo‘ladi. Demak, ruhiy holatni ifodalovchi sifatlarning egasi inson bo‘ladi: 
Ikkinchidan Polikarnov domlaga