“Uzacademia” scientific-methodical journal

Kalit so`zlar: 
ertak, tarbiya, fikr, ta`lim, majoziy, qobilyat, farosat, uddaburon, 
tuyg`u, obraz, axloq-odob, yaxshi xulq.
 
Abdulla Avloniy merosining shoh asari sanalgan "Turkiy Guliston yoxud axloq" 
asari bo'lib, unda inson uchun muhim bo'lgan jami axloq-odob me'yorlari, ta'lim-
tarbiya masalalariga e'tibor qaratilgan. Ushbu asar ikki guruhga ajratilib, "yaxshi 
xulqlar" deb nomlangan qismiga 33 maqolat, "yomon xulqlar" qismiga esa 21 ta 
maqolat jamlangan. Hayotiy rivoyatlar asosida Avloniy tarbiya va ta'lim bir-biri bilan 
uzviy bog'liqligini, tarbiya avallo o'qitish bilan amalga oshirilishini asar mazmuniga 
singdirib yuborgan. Dars jarayonlarida shunga guvoh bo'lganimizdek, ta'lim berish 
uchun bola tarbiya ko'rgan bo'lishi kerak.
Abdulla Avloniy maktab ochib, shaxsan o'zi muallimlik qilish bilan birga 
maktablarni darsliklar bilan ta'minlash ishiga katta hissa qo'shdi. Uning qalamiga 
mansub "Turkiy Guliston yoxud axloq", "Birinchi muallim", "Ikkinchi muallim ", 
"Maktab Gulistoni" asarlari bir necha bor nashr qilingan. Pedagogika soha vakillari 
ushbu asar bilan tanishib chiqishi zarur.
Asarda fikr tarbiyasi haqida shunday deyilgan: 
Fikr tarbiyasi eng kerakli, ko'p zamonlardan beri taqdir qilinub kelgan, 
muallimlarning diqqatiga suyalgan, vijdonlariga yuklangan muqaddas bir vazifadir. 
Fikr insonning sharofatlik, g'ayratli bo'lishiga sabab bo'ladur. Bu tarbiya 
muallimlarning yordamiga so'ng daraja muhtojdurki, fikrning quvvati, ziynati, 
kengligi muallimning tarbiyasiga bog'liqdur. Dars ila tarbiya orasida bir oz farq bo'lsa 
ham, ikkisi bir-biridan oyilmaydurgan, birining vujudi biriga boylangan jon ila tan 
kabidur. Masalan: joy solinmagan yaxshi bir uyning ichida o'tirmak mumkin 
o'lmadig'i kabi, ichiga har xil yangi ashyolar to'ldirub ziynatlangan eski imorat ham 
o'lturushga yaramaydi. Basharti o'ltursa, insonlar: "Eski uyga yangi zoldivor", "mis 
qozonga loy tuvoq" deb hajv, kulgi qilurlar. Fikr agar yaxshi tarbiyat topsa, 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI