Uygur, qaqauz, quzey

Mariya Angel qızı Durbaylo (Kuyumcu) 
(1941, indiki 
Moldova Respublikası Qaqauz Yeri MV Çadır rayonunun To- 
may kəndi). Kişinyov Universitetinin tarix fakültəsini bitir- 
mişdir. Moldova Elmlər Akademiyasının Qaqauzologiya şöbə- 
sində elmi işçi kimi çalışmışdır. Əsasən folklor nümunələrinin 
toplanması və araşdırılması ilə məşğul olmuşdur. Mətbuatda 
onun imzası çox gec-1987-ci ildən görünməyə başlamış, Mol- 
dova və Ukraynada yaşayan qaqauz türklərindən topladığı 
folklor nümunələrindən balladaları 1991-ci ildə Kişinyovda 
ayrıca kitab kimi çap etdirmişdir.
Ədib oxucuların mühakiməsinə folklor araşdırmaları ilə ya- 
naşı, öz şeir və hekayələrini də vermişdir. “Toomsuz tarlada 
yaban gülleri” adlı kitabına 10 hekayəsi daxil edilmişdir. Bu 
kitabdakı hekayələrin bir çoxu avtobioqrafıkdir. Psixoloji nəsr 
sahəsində qələmini sınayan yazıçı qaqauz adət-ənənələrini he- 
kayələrində incəliyi ilə verməyə çalışmışdır.
3.3 Üçüncü dövr
Qaqauz ədəbiyyatının üçüncü dövrünə İkinci Dünya Sava- 
şından sonra doğulub, ədəbi aləmə 1960-1970-ci illərdən gə- 
lənlər - Qeorgi Taşoğlu (1948), Vasi Filioğlu (1949), Petr 
Moysa (1951), Mariya Mercanka (1951), Stepan Bulqar 
(1953), Todur Marinoğlu (1955), Petr Çebotar-Qaqauz (1957), 
Dmitri Ayoğlu (Novak) (1957), Todur Zanet (1958) və b. daxil 
edilirlər. Onlar 1980-ci illərin sonlarından başlayaraq yaşlı 
nəsildən daha çevik milli-vətənpərvərlik ruhlu əsərlər yaratma- 
ğa başlamış, qələmlərini milləti azadlıq və müstəqillik uğrunda 
mübarizəyə səfərbər etmişlər.

---

Vasi Qriqori oğlu Filioğlu 
(26.011949, indiki MoldovaRes- 
publikası Qaqauz Yeri MV Komrat rayonunun Beşalma kəndi). 
1960-cı illərin sonlarında ədəbiyyata gələn şair Kişinyovda 
Əkinçilik İnstitutunu bitirib, doğulduğu kənddə aqronom işlə- 
mişdir. Mina Kösə və Dmitri Karaçobanın kəndlisi olan şair 
əsərlərində də onlardan təsirlənmişdir. V.Filioğlu sadə, hər kəsin 
anlaya biləcəyi bir dillə şeirlərində xalqa müraciət edir. Onun 
qəhrəmanları hər gün görüşdüyü kəndlilər, çılğın və dəliqanlı 
gənclər, müdrik və təmkinli ağsaqqallar, ağbirçəklərdir.
Doğulduğu kənddə yaşayan və orada işləyən şair təbiəti, 
həyatı və kənd mühitini təsvir etməyə daha çox diqqət yetirir.
1995-ci ildən Moldova Yazıçılar Birliyinin üzvü olan şairin 
şeirləri “İlkyaz türküsü” (1989), “Aydınnık” (1990) topluların- 
da çap olunmuş və “Yıl kuşaan korafları” (1995), “Ha tutalım 
qol-qola”(2004) kitabları da oxucuların mühakiməsinə veril- 
mişdir. Şairin “Yıl kuşaan korafları” kitabına lirik bir ön söz 
yazan Mina Kösə V.Filioğlunu oxucuya belə təqdim edir: 
“Çiftçilik kanında, kaamil laflar dilində, sönməz çiçeklar ca- 
nında, dinmeez şenniklen üzündə yaşeer Vasili Filioğlu Be- 
şalmada. Ama ömür yolu bu türlü çıktı: büüdü çokuşaklı ay- 
lede, ta küçüklüündən girişdi aktarmaa-ne zaman bobasının 
aulunda, ne zaman da kolxozun yerlerində. Açikgözlü şkola- 
cıydı, sonra student oldu, izmet etti komsomolda, oldu briqada 
başı, becerekli işledi aqronom hem kolxoz başına yardımçı. Ta 
niçin diil boşuna onun yaratmasında var çok derin hem yüüsek 
duyğulu şiirlər çiftçilik için.”