Uy-joy huquqi

11.3. Kommunal xizmatlaming tariflari
Uy-joy huquqiga ko'ra, turarjoydan foydalanuvchilarga kom- 
munal xizmatlar uchun to ‘lovlarni amalga oshirish majburiyati 
yuklanadi. Moddada kommunal xizmatlar turlari sanab o'tilgan 
— sovuq va issiq suv ta'm inoti, suvni chiqarib yuborish (kana- 
lizatsiya), elektr ta'm inoti, gaz ta'm inoti, isitish (issiqlik ta’minoti), 
qattiq va suyuq maishiy chiqindiiarni olib chiqish. 0 ‘z.R Adliya 
vazirligi tomonidan 20.02.1999-y. da 648-son bilan davlat ro‘yxati- 
dan o'tkazilgan « 0 ‘zbekislon Respublikasida aholiga kommunal 
xizmatlar ko'rsatish qoidalari»ning 1.3-bandiga asosan xizmatlar 
iste'molchisi kommunal xizmatlar ko'rsatuvchi korxona (ijrochi)lar 
bilan tuzilgan shartnom a asosida maishiy ehtiyojlari uchun 
kommunal xizmatlardan foydalanovchi jismoniy shaxs hisoblanadi. 
Ijrochilarga quyidagilar kiradi:
— mulki, to ‘!iq xo'jalik yuritishida yoki operativ boshqaruvida 
boMgan uy-joy fondi va injener infratuzilmasi obyektlari va majbu- 
riyatlariga iste'molchiga kommunal xizmatlar ko‘rsatish kiruvchi 
korxona yoki muassasalar;
2 7 3
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

— uy-joy fondi mulkdori tom onidan ijrochining vazifalarini 
bajarish yuklangan korxona va m uassasalar — davlat uy-joy 
fondida (idoraviy, munitsipal va kommunal) yashovchi iste'm ol- 
chilar uchun;
— xususiy uy-joy fondida yashovchi iste'molchilar uchun — 
iste'molchilarga kommunal xizmatlar ko'rsatuvchi korxonalar;
— ko'p kvartirali uyni boshqarish huquqi berilgan, xizmat 
ko‘rsatish bo'yicha shartnomalar tuzish, shuningdek kommunal 
xizmatlarni ta'minlash kiruvchi shirkat va boshqa uy-joy mulk- 
dorlari birlashmalari — xususiy (ulushli) mulk bo'lgan uy-joy 
fondida yashovchi iste'molchilar uchun (1.2-band).
Ko‘p kvartirali uylarda kom m unal xizm atlar iste'm olchisi 
nomidan shartnoma uy-joy fondidan foydalanishni amalga oshi- 
rayotgan yuridik shaxs (xususiy uy-joy mulkdorlari shirkati, uy- 
joylardan foydalanish tashkiloti va hoshqalar) bilan tuziladi (1.3- 
band). Kommunal ximatlar uchun lo'lovlar naqd pullar bilan yoki 
naqd pulsiz shaklda amalga oshiriladi.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 
21-sentabrdagi 364-son Qaroriga muvofiq gaz va elektr bilan 
ta'minlash xizmatlarining tariflari O'zbekiston Respublikasi Moliya 
vazirligi tomonidan, suv, kanalizatsiya, issiqlik va issiq suv bilan 
ta'm inlash xizmatlari tariflari — QoraqalpogListon Respublikasi 
Moliya vazirligi, viloyatlar hokimliklarining moliya boshqarmalari 
va Toshkent shahrining Bosh moliya boshqarmasi tom onidan 
belgilanadi.
Ko‘rsatiladigan kommunal xizmatlarning normativlari «Kom- 
munal xizmatlardan foydalanish normaiivlarini aniqlash usulikasi» 
(Vazirlar Mahkamasining 30.07.1996-y. 271-son Qaroriga l-ilo- 
va)ga asosan belgilanadi. Unda suv ta'm inoti va suvni chiqarib 
yuborish (kanalizatsiya), issiqlik ta'm inoti. gaz ta'm inoli, elektr 
ta'm inotidan foydaianish normativlari ishlab chiqilgan.
Ushbu usulika tavsiyaviy tusda bo'lib, aholi tom onidan kom- 
munal xizmatlardan foydalanish normativlarining ishlab chiqilishi 
uchun asos hisoblanadi.
N orm ativlar — hayot faoliyatini ta'm in lash uchun aholi 
tomonidan xizmatlardan foydalanishning eng kam darajasi turlicha 
qulaylikdagi va tipdagi uy-joy fondi uchun ishlab chiqiladi. Bular
2 7 4
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

uy-joyning umumiy maydoni doirasida aholi uchun zarur bo‘lgan 
kommunal xizmatlardan foydalanishning joriy davrdagi eng kam 
hajmini tavsiflovchi ko'rsatkichlar guruhi bo'lib, aholi tom onidan 
o ‘z m ablag‘lari hisobidan ham da kom pensatsiyalar hisobidan 
to ‘lanadi.
NormativJar darajasi o‘zgaruvchan miqdor bo ‘lib, ijtimoiy- 
iqtisodiy vaziyatga, demograftk tusdagi o'zgarishlarga bog‘liq boMadi 
va vaqti-vaqti bilan, biroq har chorakda ko'pi bilan bir marta 
qayta ko'rib chiqilishi kebak.
Normativlar miqdori Qoraqalpog'iston Respublikasi Vazirlar 
Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari tom onidan 
ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi.
Ko'p kvartirali uydagi turaijoylar mulkdorlari umumiy mol- 
mulkni saqlash xarajatlarini o'tgan oydan keyingi oyning o'ninchi 
kunidan kechiktirmay to ‘laydi.
Davlat uy-joy fondining ko'p kvartirali uyidagi joylarni ijaraga, 
arendaga oluvchilar shu uydagi umumiy foydalanishdagi mol- 
mulkni saqlash haqini ijaraga, arendaga berish shartnom asi 
shartlariga muvofiq, biroq o ‘tgan oydan keyingi oyning o'ninchi 
kunidan kechiktirmay to ‘laydi.
Davlat va xususiy uy-joy fondlarida ko'rsatiladigan kommunal 
xizmatlar uchun majburiy to'lovlar to'lash o'tgan oydan keyingi 
oyning o'ninchi kunidan kechiktirmay har oyda amalga oshirilishi 
kerak
K o‘rsatiladigan kommunal xizm atlar uchun majburiy to'lov- 
lar ushbu m oddaning uchinchi qismida belgilangan m uddatda 
to 'lan m ag an taqdirda, davlat va xususiy uy-joy fondlaridagi 
joylarning mulkdorlari. ijaraga, arendaga oluvchilari kechik- 
tirilgan har bir kunga yuridik shaxslar uchun 0,4 foiz, jism oniy 
shaxslar uchun 0,1 foiz miqdorida, biroq kechiktirilgan to'lov 
sum m asining 50 foizidan k o 'p b o 'lm ag an m iqdorda penya 
to'laydi.
Agar shirkat, boshqaruvchi (ijrochi direktor) yoki boshqaruvchi 
tashkilot ko'p kvartirali uyning kommunal xizmatlar buyurtmachisi 
b o ‘lsa, ularga penya m iqdorlari bo'yicha ushbu m oddaning 
to'rrinchi qismida jismoniy shaxslar uchun belgilangan norm a 
qo'llaniladi.
2 7 5
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Davlat va xususiy uy-joy fondlaridagi joylaming mulkdorlariga, 
ijaraga* arendaga oluvchilariga kommunal xizmatlar ko'rsatish 
majburiy toMovlar uch oydan ortiq 1o‘1anmagan taqdirda qonun 
hujjatlarida belgilangan tartibda, to'xtatib turiladi.
« 0 ‘zkommunxizmat» O lzbek agentligining 2002-yil 12-av- 
gusldagi 68-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan « 0 ‘zbekiston 
Respublikasi shaharlari va aholi yashaydigan punktlarida uy-joy 
fondini saqlash va ta'm irlash ham da kom m unal xizm atlarni 
ko'rsatish bilan bog'liq bo'lgan xarajatlarni to'lash to ‘g‘risida 
nizom » ning 16-bandiga asosan O 'zb ek isto n R espublikasi 
hududida joylashgan uylar uchun, ushbu uylarning mulkdorlari 
hisoblangan vaqtinchalik yo‘q bo'lgan xorijiy fuqarolar, jumladan 
MDH davlatlarining fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar 
lom onidan kommunal xizmatlar va foydalanish xarajatlari haqini 
uzoq muddat to ‘lamaslik (12 oydan ko‘p) holatlarida. Qoraqal- 
pog'iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyat va Toshkent 
shahar hokimliklarining taqdimotiga ko'ra kommunal xizmatlar 
va foydalanish xarajatlari uchun haq to'lash bo'yicha mavjud 
qarzlami undirish to “g‘risidagi masalani hal qilish uchun mazkur 
uy belgilangan tartibda xatlanadi
UJKning 135-moddasiga binoan. fuqarolarning ayrim toifa- 
lariga uy-joyni saqlash va kom m unal xizmatlar haqini to ‘lash 
xarajatlari qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qoplanadi. 
Mazkur norma respublikada istiqomal qiluvchi ayrim loifa aholi 
qatlamlarining egaligida boMgan turarjoyni saqlash va uning kom- 
munal xizmat haqqini toMash xarajatlarini qoplash bilan bog'liq 
masalarni huquqiy tartibga solndi.
Bu moddada nazarda tutilgan fuqarolarning ayrim toifalari 
qonun hujjatlari bilan belgilanadi.
Masalan, 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi. Mehnat 
va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligining 2003-yil 3-apreIdagi 
49. 45-son qarori bilan tasdiqlangan «Uy-joy-kommunal xizmatlar 
haqini toMash bo'yicha kompensatsiya pul toMovlarining mexanizmw 
to ‘g‘risida»gi Nizomga asosan kompensatsiya toMovlari budjel 
tashkilotlarida:
— xodimlar sirasidan kamida 10 yillik pedagogik va ilmiy- 
pedagogik ish stajiga ega bo'lgan pensionerlar;
2 7 6
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

— barcha turdagi umumtaMim m aktablarining pedagogik 
maMumotga ega boMgan o‘qituvchilari, direktoriari, direktorlarning 
o ‘quv va m a 'n a v iy -m a 'rifiy ishlar b o 'y ich a o ‘rin b o sarlari, 
tarbiyachilari, konserimeysterlari;
~ akademik liseylar, kasb-hunar kollejlari va o 'rta maxsus 
o'quv yurtlarining o'qituvchilari, direktorlari, direktorlaming o‘quv 
va ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha o ‘rinbosarlari, ishlab chlqarish 
ta’limi ustalari, psixologlari, uslubchilari, tarbiyachilari. konsert- 
meysterlari;
— «Mehribonlik uylari»ning pedagogik maMumotga ega bo'lgan 
tarbiyachilari, dirckiorlari, direktorlarning o ‘quv va ma’naviy- 
ma'rifiy ishlar bo“yicha o ‘rinbosarlari, psixologlari;
— bolalar maklabgacha tarbiya muassasalari va maklab-bolalar 
bog'chalarining pedagogik ma'lumotga ega bolgan tarbiyachilari, 
o qituvchilari, mudirlari, direktorlari, direktorlam ing o ‘quv va 
ma'naviy-ma'rifiy ishlar bo'yicha o'rinbosarlari, psixologlari;
— maktabdan tashqari muassasalarning pedagogik ma'lumotga 
yoki murabbiylik ish stajiga ega bo'lgan o'qituvchilari, tarbiya- 
chilari, mufabbiy-o'qituvchilari, direktorlari, direktorlarning o ‘quv 
va m a'naviy-m a'rifiy ishlar bo'yicha o ‘rinbosarlari, uslubchi- 
yo‘riqchilari, konsertmeysterlari;
— oliy o ‘quv yurtlarining professor-o'qituvchilar tarkibi, rektor- 
lari, o ‘quv, ilmiy va m a’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha prorek- 
torlari, filiallaming direktorlari va direktorlaming o‘quv, ifmiy va 
ma’naviy-ma’rifiy ish ho'yicha o ‘rinbosarlari, ilmiy kotiblari. ishlab 
chiqarish ta'lim i ustalari, hisoblash markazlarining boshliqlari, 
muhandislari;
— qishloq joyda va ishchilar shaharchalarida ishlagan, ushbu 
sohada kamida 10 yillik ish stajiga ega bo‘lgan shifokorlar, provi- 
zorlar, o 'n a tibbiy va farmatsevt xodim lar sirasidan b o ‘lgan 
pensionerlar;
— o ‘zgalar qaramog'iga muhtoj bo'lgan yolg'iz pensionerlar, 
shu jumladan nogironlar ham;
1941 —1945-yillardagi ikkinchi jahon urushi nogironlari, 
qatnashchilari va ularga tenglashlirilgan shaxslar, halok bo'lgan 
harbiy xizmatchilarning oilalari va 1941-1945-yillardagi ikkinchi 
jahon urushida vafot etgan nogironlarining xotinlari.
2 7 7
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Halok bolgan harbiy xizmatchining kompensatsiya pul to llov- 
larini olish huquqiga ega bo'lgan oila a'zolariga boquvchisini 
yo‘qotgan taqdirda amaldagi qonun huxjatlariga muvofiq halok 
bolgan harbiy xizmalchi uchun pensiya olish huquqiga ega bo'lgan 
oila a'zolari kiritiladi.
Kompensatsiya pul to ‘lovlari halok bo'lgan harbiy xizmal- 
chining oila a'zolariga ular oladigan pensiya turidan va oila 
a'zolari birgalikda yoki alohida yashashlaridan qal'i nazar to ‘la- 
nadi:
— birinchi va (yoki) ikkinchi darajali «Sog‘lom avlod uchun» 
ordeni bilan mukofotlangan shaxslar:
— Sovet Ittifoqi Qahramonlari, Sotsialistik IVlehnat Qahramon- 
lari va Shuhrat ordenining uchala darajasi bilan mukofotlangan 
shaxslar, shaxsiy pensionerlar;
— fashistlar konslagerlarining sobiq voyaga yetmagnn tutqunlari;
— Leningrad shahri qam ali davrida shahar korxonalari, 
muassasalari va tashkilotlarida ishlagan fuqarolar;
— ko‘zi ojiz I guruh nogironlari;
— Chernobil halokati oqibatida ziyon ko'rgan fuqarolar;
— yadro poligonlarida va boshqa yadroviy radiatsiya obyekt- 
larida harbiy xizmatni o ‘tagan pensiya yoshidagi shaxslar kabi 
lavozimlarda ishlayotgan, ish haqi O zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2005-yil 13-apreldagi PF-3596-son Farmoniga 
muvofiq, o ‘rtacha 1.35 baravar (shu jum ladar mazkur Fanmonning 
l-bandiga muvofiq 1.2 baravar va qolgani — bekor qilinnyotgan 
kompensatsiya to'lovlarini qoplash hisobiga) oshadigan pensio- 
nerlarga to'lanmaydi.
1941 — 1945-yiIlar ikkinchi j3hon urushi davridagi mehnat fronti 
qatnashchilari eng kam ish haqining 45 foizi miqdorida oylik 
kompensatsiya pul to'lovlari oluvchilari hisoblanadi.
Qolgan xarajatlar respublika budjetidan qoplanadi.
Urusb nogironlari va qatnashchilariga tenglashtirilgan shaxslar 
doirasi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994- 
yil ll-m aydagi « 0 ‘zbekiston Respublikasining «Fuqa-roIarning 
davlat pensiya ta'm inoti to‘g‘risida»gi qonunini amalga oshirish 
uchun zarur bo'lgan me'yoriy hujjatlami tasdiqlash haqida» 249- 
son qarori bilan belgilangan. 
.
278
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Unga asosan Urush nogironlariga lenglashfiriladigan shaxslar 
ro'yxatida quyidagilar o‘rin olgan:
— Vatan urushi va boshqa urushlar davrida harakatdagi armiya 
tarkibidagi harbiy qismlar. shtablar va muassasalarda xizmatni 
o ‘taganda, shuningdek, O'zbekiston Respublikasini himoya qilishda 
yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki kasallanish natijasida 
nogiron bo‘lib qolgan harbiy xizmatchilar pensiya bilan ta'm in- 
lanishga haqli urush nogironlari hisoblanadilar.
Quyidagi nogironlar urush nogironlariga tenglashtiriladi:
a) sobiq SSSR va 0 ‘zbekiston Respublikasi chegaralarini 
qo‘riqlash paytida yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki 
kasallanish natijasida nogiron h o ‘lib qolgan harbiy xizmatchilar;
b) 1941-yilning 22-iyunidan 1954-yilning 3 1 -dekabrigacha 
sobiq SSSR hududida harakat qilgan, hamda qiruvchi batalyonlar, 
vzvodlar va xalqni himoya qiluvchi otradlarda xizmat qilgan davrda 
yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki kasallanish natijasida 
nogiron b o iib qolgan shaxslar;
d) tem ir y o in in g front yaqinidagi uchastkalarida ishlagan, 
mudofaa inshootlari, harbiy-dengiz bazalari, aerodromlar va boshqa 
harbiy obyektlar qurilishi ishlarida qatnashgan hamda Vatan urushi 
yillarida urush boiayotgan joylarda yaralanish, kontuziya olish, 
mayiblanish yoki kasallanish natijasidn nogiron b o iib qolgan 
xodimlar;
e) Vatan urushi va grajdanlar urushi yillarida partizan otradlari 
va qo'shilmalari tarkibida yoki yashirin ishlarda b o ig an davrda 
yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish yoki kasallanish natijasida 
nogiron b o iib qolgan shaxslar;
f) harakatdagi armiya tarkihidagi ishlarda yaralanish, kontuziya 
olish, mayiblanish va kasallanish natijasida nogiron bo iib qolgan 
yollangan tarkibdagi shaxslar;
g) Vatan urushi davrida fashist konslagerlarida (getto va 
7
.
0
‘rlik bilan tutib turiladigan boshqa joylarda) b o ig ao . davrda 
yaralanish, kontuziya olish. mayiblanish va kasallanish natijasida 
nogiron b o i i b qolgan sh ax slar (tu tq u n la r, shu ju m la d a n , 
bolalar);
h) tinchlik o'm atuvchi kuchlar tarkibida qatnashish, shuning- 
dek. harbiy harakatlar ketayotgan m am lakatlarda baynalmilal
2 7 9
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

burchlarini ado etish tufayli yaralanish, kontuziya olish, ‘mayib- 
lanish yoki kasallanish tufayli nogiron bo'lib qolgan harbiy 
xizmatchilar, ichki ishlar organlari va miliiy xavfsizlik xizmatinihg 
boshliqlar va oddiy xodimlar tarkibidan bo'lgan shaxslar;
i) harbiy xizmatdagi vazifalarini (xizmat vazifafarini) bajarish 
paytida yaralanish, kontuziya olish, mayihlanish va kasallanish 
natijasida nogiron bo'lib qolgan harbiy xizmatchilar, ichki ishlar 
organlari va milliy xavfsizlik xizmatining boshliqlar va oddiy 
xodim|ar tarkibidan bo‘lgan shaxslar;
j) o ‘quv m ashg'ulotlari yoki tekshirish uchun yig‘inlarga 
chaqirilgan va shu yig‘inlarda o ‘z xizmat burchlarini bajarayotib 
yaralanish, kontuziya olish, mayiblanish va kasallanish natijasida 
nogiron bo‘lib qolgan harbiy majburiyatli shaxslar.
Vatan urushi va boshqa urushlar davrida harakatdagi armiya 
tarkibiga kirgan harbiy qismlar, shtablar va muassasalarda xizmatni 
o'tagan, shuningdek, 0 ‘zbekiston Respublikasini himoya qilishda 
ishtirok etgan harbiy xizmatchilar pensiyalarga ustama pul olishga 
haqli bo'lgan urush qatnashchilari hisoblanadi.
Quyidagilar urush qatnashchilariga tenglashtiriladi:
a) 1941-yilning 22-iyunidan 1954-yilning 3 1-dekabrigacha 
bo‘lgan davrda qiruvchi batalyonlar, vzvodlar, va xalqni himoya 
qiluvchi otryadlar tarkibida sobiq SSSR hududida jangovar 
harakatlarda ishtirok etgan shaxslar;
b) Vatan urushi va grajdanlar urushi davrida partizan otryadlari 
va qo‘shilmalarida yoki yashirin ishlarda bo‘lgan shaxslar;
d) Vatan urushi yillarida harakatdagi armiya tarkibida yoki 
harakatlar ketayolgan joylarda xizmatni o ‘tagan sobiq SSSRning 
lchki ishlar vazirligi organlari va Davlat xavfsizligi qo'm itasi 
o rg a n la rm in g h am d a oddiy x o d im la r ta rk ib id a n b o ‘lgan 
shaxslar;
e) Vatan urushi davrida harakatdagi armiya va flotlartarkibidagi 
qismlar hamda bo'linmalarda balog'at yoshiga yetgunga qadar polk 
o ‘g‘illari va yungalar sifatida yurgan shaxslar;
0 froni yaqinidagi tem ir yoMlarda, mudofaa chizig‘i inshootlari 
qurilishida, harbiy-dengiz bazalari, aerodrom lar hamda Vatan 
urushi davrida harbiy harakatlar ketayotgan joylardagi boshqa 
harbiy obyektlar qurilishida ishtirok etgan xodimlar;
2 8 0
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

g) harnkatdagi armiya tarkibida ishlagan yollanma xodimlar 
tarkibidan boMgan shaxslar;
h) Vatan urushi davrida fashist konslagerlari (getto va zo'rlik 
bilan ushlab turiladigan joyiar)da bo‘lgan (tutqunlar, shu jumladan, 
bolalar) shaxslar;
i) Leningrad shahrining qamal davrida shaharning korxona, 
muassasa va tashkilotlarida mehnat qilgan va «Leningrad mudofaasi 
uchun» medali hamda «Qamaldagi Leningrad fuqarosiga» nishoni 
bilan taqdirlangan shaxslar;
j) 1956-yilning 24-oktyabridan 1956-yilning 10-noyabrigacha 
boMgan davrda Vengriya hududidagi jangovar harakatlar paytida 
harbiy qismlar, shtablar va muassasalarda xizmatni o ‘tagan harbiy 
xizmatchilar;
k) harbiy harakatlar ketayotgan mamlakatlarda o 'z baynalmilal 
burchlarini ado etgan, tinchlik o'rnatuvchi kuchlar tarkibida 
ishtirok etgan haibiy xizmatchilar, ichki ishlar va milliy xavfsizlik 
xizmati organlarining boshliqlari va oddiy xodim lar tarkibida 
bo'lgan shaxslar.
Bunday alohida toifadagi shaxslarning kommunal toMovlardagi 
ortiqcha summalari budjetdan qoplanadi. Bundan tashqari boshqa 
shaxslar ham alohida loifa shaxslar qatoriga kirishi mumkin. Uy- 
joy-kom m unal xizm atlar haqini toMash bo ‘yicha qonun bilan 
taqdim etiladigan imtiyozlar o'rniga beriladigan kompensatsiyalar 
soliq solinadigan bazaga kiritilmaydi. shuningdek jismoniy shaxslar 
daromadidan olinadigan soliqqa tortilmaydi.
D avlat bu d jetid a boMgan va kom pensatsiya toMaydigan 
tashkilotlar har oyda budjet tashkilotlarining xarajatlar smetasi 
ijrosi to'g'risida hisobot tuzib, summalar miqdori va toManganligi 
b o ‘yicha ushbu kompensatsiyaiarni olgan fuqarolarning sonini 
ko‘rsatadilar.
Kompensatsiyalarni tayinlash va to'lash ustidan nazoratni 
0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining Bosh nazorat-taftish 
boshqarmasi, 0 ‘zbekiston Respublikasi Mehnai va aholini ijtimoiy 
muhofaza qilish vazirligi hamda 0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat 
soliq qo'mitasi amalga oshiradi.
Respublikamizda so'nggi yillarda aholining kam ta'm inlangan 
ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamini himoyalashga katta e'tibor
281
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

qaratmoqda. Aholini ijtimoiy himoyalash turli tarmoqlarda amalga 
oshirilmoqda.
Uy-joy bilan bog‘liq munosabatlarda ham aholining ayrim 
qatlamini ijtimoiy muhofa qilishga asosiy talablardan biri bo‘lib 
qolmoqda. Turaijoylar va kommunal xizmatlar haqini to'lashda 
aholining ijtimoiy jihatdan himoyalanmagan va kam ta’minlangan 
toifalarini qo'llab-qiiwatlash qonun hujjatlarida belgilangan tartibda 
amalga oshiriladi.
Bozor islohotlarini chuqurk'ishtirish va iqtisodiyotni erkinlash- 
lirish sharoitida aholini ijtimoiy muhofaza qilish borasidagi chora- 
tadbirlarning aniq yo'naltirilishini kuchaytirish maqsadida 0 ‘z- 
bekiston Respubiikasi Prczidcntining 27.03.20G3-yilgi 3227-sonli 
2003-yilning l-aprelidan boshiab uy-joy-kom m unal xizm atlar 
haqini to‘lash bo'yicha beriladigan imtiyozlar o'rniga kompensasiya 
pul to'lovlarini joriy etish to'g'risidagi farmoni qabul qilingan. 
Unga asosan 2003-yilning l-aprclidan boshlab uy-joy-kommunal 
xizmatlar haqini to'lnsh bo'yicha qonunchilik asosida beriladigan 
imtiyozlar o'rniga eng kam ish liaqi hisobidan tabaqalashtirilgan 
miqdorlarda oylik kompensalsiya pul 1o‘lovlari joriy etildi hamda 
endilikda uy-joy-kom nlunal xizmatlar haqini lo ‘lash bo'yicha 
kompensatsiya pul tolovlarining summasi mehnat haqi fondiga 
qo'shilishi hamda ish haqi (pensiyalar) toManadigan muddatlarda 
toManishi belgilab qo‘yildi.
So'nggi yillarda aholini ijtimoiy himoy^ilash bo'yicha bir qator 
dasturlar qabul qilindi. Jum ladnn 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2 3 .0 ],2007-yildagi 573-sonli qarori bilan tasdiq- 
langan Ijtimoiy himoya yili davlat dasturida ham kommunal 
toMovlar borasida amalga oshiriladigan chora-tadbirlar bclgilab 
olingan.
Unda 2007-yiIning «Ijtimoiy himoya yili» deb e'lon qilinganligi 
munosabati bilan hamda aholini ijtimoiy himoya qilish koMamlarini 
yanada kengaytirish va kuchaytirish, aholining muhtoj toifalari 
va oilalarga. nogironlar va yolgMz keksalarga aniq. tabaqalashtirilgan 
tarzda yordam ko'rsatish samaradorligini oshirish, aholi daromadlari 
darajasidagi farqlarning keskin oshishiga yo‘1 qo‘ymaslik, jamiyatda 
hamjihatlik, ezgulik va m ehr-shafqat m uhitini qaror toptirish 
bo‘yicha aniq maqsadga yo‘nallirilgan chora-tadbirlar kompleksini
282
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

amalga oshirish m aqsadida am aldagi ijtimoiy himoya tizimi 
samaradorligini oshirishga, aholining ijtimoiy nochor qallamlariga 
yordam ko'rsatishda tabaqalashgan tarzda yondashishga qaratilgan 
yangi qonun hujjatlari va norm ativ-huquqiy hujjatlarni ishlab 
chiqish ham da am aldagi shunday hujjatlarga q o ‘shim cha va 
o ‘zgartishlar kiritish belgilangan.