Uy-joy huquqi

1.4.2. Uy-joy qominchiligi tushunchasi
Davlat hayotning muayyan sohasidagi o‘zining maxsus vazifa- 
larini bajarishi uchun normativ tartlbga solishdan foydalanadi. 
Fluquq normasini belgilar ekan, davlat unga umummajburiy dav- 
lat-hokimiyali tusini beradi. Davlat davlat majburlovining barcha 
tizimi orqali o ‘zi qabul qilgan huquq normasini ijro etilishini 
ta'm inlaydi.
Huquq va qonunchilik ba'zan sinonim sifatida tushuniladi, 
biroq ularning tabiatini ajratish to'g'riroq bo'ladi. Ayrim holatlarda 
esa huquq va qonunchilik tushunchalari bir-biriga qarama-qarshi 
qo'yiladi. Mazkur nuqtayi nazardan huquq deganda, qonunchilik 
normasi uchun kelgusidagi rasmiy normativ shakl uchun dastlabki 
andoza, asos va manba, ya’ni qandaydir tabiiy huquq tushumladi.
Biroq huquq va qonunchilikni toMiq qarama-qarshi qo'yishga 
yo‘l qo‘yib bolm aydi, albatta. Shu sababli qonunchilik va huquq- 
ning nisbati shakl va mazmunning nisbati kabidir. Huquqiy nor- 
malar — qonunlar va boshqa normativ hujjatlarning mazmunidir.
Bunda, qonunchilik nimadan tashkil topadi. faqat qonun- 
lardanmi yoki qonunlar va boshqa normativ hujjatlardanmi, degan 
masala muhimdir. Bu o‘rinda normativ hujjatlarning qonunchilik
38
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tarkibiga kirishini qayd etib oktish lozim. 
Q o n u n c h ilik
ushbu so‘z- 
ning tor va aniq ma'nosi — bu qonunlarning strukturalashtirilgan, 
tartibga soiingan tizimidir. Qonunlar va qonun osti normativ hujjat- 
lari muhimligi jihatidan turli darajadagi masalalarni, hir-biriga zid 
boMmagan holda va bir-birining ta'sir etisb doirasiga oMmasdan 
tartibga solishi lozim.
Mazkur holatdan kelib chiqib, aytish mumkinki. keng m a’noda 
uy-joy qonunchihgi uy-joy munosabutlarining vujudga kelishi,
o'zgarishi va bekor qilishini davlat tomonidan tarlibga solishda
qojlaniladigan qonunlar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar
yig ‘indisidir.
Uy-joy qonunchiligining vazifalari boMib, fuqarolarning uy- 
joyga boMgan huquqini ta'm in lash , uy-joy fondidan tegishli 
ravishda foydalanish va saqlash, shuningdek uy-joy munosabatlari 
sohasidagi qonunchilikni mustahkamlash maqsadida uy-joy mu- 
nosabatlarini tartibga solish hisoblanadi.
Uy-joy qonunchiligi tiziniiga Konstitutsiya, qonunlar, qonun 
osli normativ-huquqiy hujyatlar kiradi.
O'zbekiston Respublikasining 2012-yil 24-dekabrdagi «Nor- 
mativ-huquqiy hujjatlar to ‘g‘risida»gi Q onunining 5-moddasiga 
ko'ra. quyidagilar normativ-huquqiy hujjatlar hisoblanadi:
a) 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi;
b) 0 ‘zbekiston Respublikasining qonunlari;
d) 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qa- 
rorlari;
e) O zbekislon Respublikasi Prezidentining farmonlqri, qarorlari 
va farmoyishlari,
f) O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari;
g) vazirliklar, davlat qo'mitalari va idoralarining buyruqlari va 
qarorlari;
h) mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari.
0 ‘zbekiston Rcspublikasi Konstitutsiyasi 0 ‘zbekiston Respub-
likasining Asosiy qonuni boMib, oliy yuridik kuchga ega va to ‘g‘- 
ridan to ‘g'ri harakatda boMadi. Hech bir normativ hujjat Kons- 
tilutsiyaga zid boMishi mumkin emas. Har bir kishi Konstitutsiya 
normalariga tayanib. o ‘z huquqlarini himoya qilishni talab qilishga 
haqli.
39
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Qonun 
— eng muhim. asosiy ijtimoiy munosabatlar (bu o'rinda 
uy-joy sohasidagjjni tartibga soladigan qonunchilik hokimiyati 
organi tom onidan qabul qilingan norm ativ-huquqiy hujjaldir. 
Binobarin 0 ‘zbekiston Respublikasining qonunlari eng muhim 
va barqaror ijtimoiy munosabatlarni tartibga soladi hamda 0 ‘zbe- 
kiston Respublikasi Oliy Majlisi lom onidan yoki referendum 
o‘tkazish orqali qabul qilinadi («Normativ-huquqiy hujjatlar to‘g‘- 
risida»gi Qonunning 8-moddasi).