Жамоатчилик овқатланиши тизими, санаторий ва профилакторийлардаги парҳез овқатланиши. Саноат ишлаб чиқариш корхоналарида ремиссия давридаги сурункали касаллиги мавжуд бўлган меҳнатга лаёқатли шахсларнинг касали зўрайишини профилактика қилиш учун парҳез овқатланиши ташкил этилади. Парҳез овқатланишга муҳтож бўлганлар режали диспансеризация ўтказилаётганда ва мурожаатга кўра тиббиёт-санитария қисми (поликлиника) шифокорлари томонидан аниқланади.
Парҳез овқатланишни тақдим этиш парҳез ошхоналарида ишлаб чиқаришдан узилмаган ҳолда (50 ва ундан кўпроқ ўринга эга бўлган жамоатчилик овқатланиши ташкилотларида) ёки умумий овқатланишга мўлжалланган ошхоналарнинг парҳез бўлимлари (заллари)да амалга оширилади. Гигиена нуқтаи назаридан, парҳез овқатланишидан фойдаланувчи шахслар учун ошхонадаги ўринларнинг умумий сонидан камида 5% и ажратилиши лозим. Парҳез овқатланиши икки марта: ишдан
олдин (кейин) ва тушки танаффус пайтида танаввул этилиши ташкил қилинганида, у нисбатан кўпроқ самара беради.
Парҳез овқатланишини тақдим этувчи жамоатчилик овқатланиши корхонаси уларни ишлаб чиқариш бўйича махсус ускуналар билан жиҳозланган алоҳида иссиқ ва совуқ цехларга ва парҳез таомларни тайёрлаш борасида тажрибаси бўлган малакали ходимларга эга бўлиши керак. Парҳез ошхоналарида тиббиёт ходимининг махсус жиҳозланган хонаси ва ташрифчилар учун дам олиш хонаси бўлиши кўзда тутилади. Овқатланиш залининг безатилиши ва дастурхон тузалиши овқат танаввул қилиш учун ижобий шароитлар яратишга кўмаклашиши керак, бу эса парҳез овқатланишининг якуний самарадорлигига эришишда катта аҳамиятга эга бўлади.
Ҳар бир қўлланилувчи парҳез учун тасдиқланган мавсумий таомнома ва таомлар картотекаси асосида 10 кунлик таомнома тузилади. Жамоатчилик овқатланишидаги парҳез овқатланиши даволаш-соғломлаштириш муассасаларидаги парҳез овқатланишидан фарқланиб, фақат умумий, камроқ қатъий чекланган ва ремиссия давридаги зўрайишларни профилактика қилишга ва физиологик эҳтиёжларга мувофиқ мувозанатлашган овқатланишни таъминлаш учун мўлжалланган парҳез вариантларидан иборат бўлади: 1, 2, 4в, 5, 7, 8, 9, 10, 15 (гипонатрийли).
Парҳез рационларини тайёрлаш, реализация қилиш ва иш хужжатларини юритиш тартиби даволаш-соғломлаштириш муассасаларидагига ўхшаш бўлади. Тиббиёт ходими (парҳез ҳамшираси) парҳез овқатланиши, 10 кунлик таомнома бажарилишининг назорати, таомларнинг тайёрланиш сифати (бракераж)нинг доимий ҳисоб-китобини амалга оширади, мажбурий (йил давомида) С витамини билан бойитишни ўтказади. Парҳезни тайинлаган шифокор шикоятлар ва саломатлик ҳолатининг динамикаси, овқат статусининг умумий мезонлари ва алоҳида патологияларнинг ташҳислаш маркерлари (функционал ва лабораториявий) маълумотларини таҳлил қилиш асосида парҳез овқатланиш самарадорлигининг баҳоланишини амалга оширади.
Ремиссия давридаги сурункали юқумсиз касалликка эга бўлган шахснинг гигиеник (профилактик) позициясига кўра, парҳез талабларига мос равишда доимий равишда ўз овқатланишини мунтазам ташкил этиши керак. Шу сабабли ҳам парҳез овқатланишини иш вақтида олиш, уй шароитидаги овқатланишда шунга ўхшаш қоидаларга амал қилиш ва таътил вақтини (ёки вақти-вақти билан амалга оширилувчи реабилитация даврини) санаторий (профилакторий)ларда ўтказиш мақсадга мувофиқдир.
Санаторий (профилакторий)лардаги парҳез овқатланишини ташкил этиш уларда соғломлаштириш мақсадида бўлиш вақтида амалга оширилувчи асосий профилактика тадбирларидан биридир. Болалар ва катталар учун стандарт парҳезларни шакллантиришда санаторий ва санаторий- профилакторийлардаги суткалик овқатланиш меъёрини ҳисобга олган ҳолда маҳсулотлар гуруҳидан фойдаланилади. Санаторий ва санаторий- профилакторийлардаги парҳез овқатланишини ташкил этиш қоидалари
жамоатчилик овқатланиши корхоналари учун мавжуд бўлган қоидаларга мос келади, аммо озиқ-овқатлар тўпламининг турли-туманлиги борасидаги катта имкониятлари билан ажралиб туради ва парҳез билан бирга ҳаракат фаоллиги, функционал ва даволаш муолажаларидан ҳам фойдаланилувчи комплекс соғломлаштириш тадбирларини ўтказишга имкон беради, бу эса уларнинг умумий профилактика самарадорлигини салмоқли даражада оширади.
