ЎҚув адабиёти овқатланиш гигиенаси фани бўйича ўҚув қЎлланма профессор Г. И. Шайхова таҳрири остида

Бомбажни аниқлаш
Консерва қопқоғи ва таг қисмида шиш борлиги билан аниқланади. Бомбажлар келиб чиқиши бўйича қуйидаги турларига ажратилади:
физик бомбаж консерваларни қиздириш, совутиш ёки банкани маҳсулот билан жуда тўлиб кетиши, шунингдек, банкани деформацияси (эзилиши) натижасида ҳосил бўлади. Бунда шишга босилганда, у осонгина ичига кириб кетади ва ичида газ босими бўлмаганлиги учун у олдинги ҳолатига тезда қайтмайди.
кимёвий бомбаж маҳсулот таркибидаги кислоталарнинг банкани қоплаб турган металларга таъсири натижасида водород ҳосил бўлиши билан белгиланади
микробиологик бомбаж маҳсулотдаги микроорганизмларни ҳаёт фаотияти давомида ҳосил қиладиган газлар (водород сульфид, метан, аммиак, крабонат ангидрид ва ҳ.) натижасида келиб чиқади.
Кимёвий ва микробиологик бомбаж шунингдек ҳақиқий бомбаж деб аталади, бунда шиш бармоқларни катта босими остида ҳам босилмайди.
Консерва банкаларини ички юзасини кўздан кечириш, баҳолаш. Консерва банкаларини материали бўлиб металл (юпқа қалай билан қопланган темир) ҳисобланади. Қалай бу юмшоқ, тез эрийдиган (231^оС остида) металл, бошқа металларга қараганда натрий хлор эритмаси таъсирига осон берилади, кучсиз кислоталар билан реакцияга киришиб, турли хил зарарли бирикмалар ҳосил қилади.
Консерва банкаларини кўздан кечирганда қуйидагиларга аҳамият берилади:

• 
  қора рангли доғлар (коррозия натижасида);
  
• 
  банкани ички чокларидаги дўнгликлар, шишлар, уларнинг ўлчами;
  
• 
  “ялтироқлилик” мавжудлиги. Стерилизация вақтида консерва маҳсулотлари (гўштли, балиқли) дан олтингугурт бирикмалари ажралади. У темир ва қалай билан реакцияга киришиб, темир сульфидини (тўқ рангли чизиқлар ва доғлар) ва қалай сульфидини – станносульфатни (жигарранг чизиқлар ва доғлар) ҳосил қилади.
  

Юқорида келтирилган реакциялар натижасида консерва банкаларини ички юзаси ялтироқ кўринишга эга бўлади. Консерваларни ўзи ҳам айниқса, краблар, омарлар, яшил нўхат, маккажўхорили консервалар қорайиб кетиши мумкин. Шунинг учун бу консерва маҳсулотлари лак билан қопланган банкаларда ёки шиша банкаларда (яшил нўхат) чиқарилади.
Агар банка лак билан қопланган бўлса, бунда лакни сақланиш ёки ейилиб кетиш даражаси аниқланади, шунингдек, банка қопқоғидаги резина прокладкасини ҳолатига аҳамият берилади.