Усмонхон алимов

 
Усмонхон Алимов

321
дийларига улаш керак. Яъни, уларда камера, дик тофон, 
флеш карта, “bluetooth” бўлмаслиги керак. Ўқувчиларга 
фақат кириш­чиқиш қўнғироқларини қа бул қилувчи ва 
хабар йўлловчи аппаратлардангина фойдаланишга рух
­
сат бериш лозим.
Интернет ёвузлик тўрими?
Бугунги ҳаётни интернетсиз тасаввур қилиш қийин. 
Шубҳасиз, интернет давримизнинг энг буюк ихтирола­
ридан бири. Катта­кичик, ҳар ким унинг хизматидан 
фой даланиши мумкин. Бироқ гап ким қандай фойда
­
ланишига боғлиқ. Ҳозир тўрт­беш яшар бола ҳам ком
­
пютердан бемалол фойдаланиши, эртадан­кечгача “ав
­
топойга” ўйнаши ёки “жангари филм иштирокчиси”га 
айланиши мумкин. Бир қарашда бунинг ёмон жойи 
йўқ дек. Боланинг уқуви кучаяди, кўпроқ ахборот олади. 
Бироқ бу нарса одат тусига кирса, нохуш оқибатларга 
олиб келиши ҳеч гап эмас.
Агар ўтган асрнинг 90­йилларида ёшларнинг энг се
­
вимли машғулотлари мусиқа тинглаш ва теле кўр сатувлар 
кўриш бўлса, айни кунда компютер ва интернет олдинги 
қизиқишларни ёш авлод ҳаётидан сиқиб чиқарди. Ҳозир­
ги замон ёшлари қизиқиш ва севимли машғулотлари 
ҳа қида сўз юритганида, спорт, дўстлар билан суҳбатла­
шиш, маънавий ва маданий ҳордиқ чиқариш билан бир 
қаторда компютер технологиялари ва интернетга бўлган 
қизиқишларини биринчи ўринда тилга олади.
Сўнгги илмий текширувлар натижаларига кўра, бу
­
тун дунё тармоғига уланаётган ёш болаларнинг сони кун 
эмас, соат сайин ошмоқда. 2007 йил Европада ўсиб ке
­
лаётган ёш авлод вакилининг учдан бир қисми онлайн 
тизимида бўлиши кузатилди. 2010 йил дунё тармоғида 
10 миллион ёшлар “сайр қилган” бўлса, ҳозир уларнинг 
сони аллақачон 15 миллионга етган. Кундан кунга ин
­
тернетдан фойдаланувчи оилалалар, фарзандлар сони 
www.muslim.uz

---

322
Оилада фарзанд тарбияси
кўпаймоқда. Бундай ёшларнинг катта қисми – 4,5 мил
­
лиондан ортиғи Буюк Британияга тўғри келади. Улар ҳар 
куни электрон манзилларини текширишади, турли хил 
сайтлардан маълумот излайди ва чат орқали мулоқотда 
бўлишади. Германияда ҳозирча 3 миллиондан ва Фран
­
цияда 1,5 миллиондан ортиқ ёшлар вақтини асосан он
­
лайн тизимида ўтказади.
Яна бир муҳим маълумот: “Болаларни асрайлик” 
(Save the Children) халқаро ҳуқуқий ташкилоти ўт казган 
сўровномалар натижасидан маълум бўлдики, АҚШдаги 
15­17 яшар ўсмирларнинг 85 фоизи, Канада ёшларининг 
93 фоизи мунтазам равишда интернетдан фойдаланади.
Дарҳақиқат, бугун интернетдан фойдаланувчилар­
нинг деярли барчаси ёшларни ташкил этади. Тадқи қот­
лар натижаларидан шу маълум бўлдики, ҳозир мактаб 
ёшидаги болалар ҳам интернетдан тобора эрта фой да­
ланишмоқда. 
Ёшларнинг интернетдан фойдаланиши ҳақида сўз 
юритар эканмиз, юқорида тилга олинган ҳолат – ин тер ­
нетдаги танишувлар, SMS, чатларга тўхталиб ўта миз. 
Алоҳида таъкидлаш жоизки, бундай интернетаро ёзишув­
лар ёшлар ўртасида бугун кенг оммалашиб бормоқда, 
аста­секинлик билан чатга кирган ёшлар асосий вақтини 
ёзишмаларга сарфлаб, SMSларга, бу орқали интернетга 
муккасидан кетмоқда. Америкалик тадқиқотчиларнинг 
огоҳлантиришларича, SMSга бундай муккадан берилиш 
ўсмирлар соғлиғи, шунингдек, хулқ­атвори билан ало­
қадор бўлиши мумкин экан.
Тадқиқот ўтказилган ёшлардан 20 фоизи SMSга “ўта 
муккасидан кетганлар” тоифасига кириб, кунига 120 дан 
кўпроқ хабар жўнатар экан. Улар орасида, шунингдек, 
спиртли ичимликлар ичиш, тамаки чекиш, гиёҳвандлик 
ва шаҳвоний амалларга берилиш ҳам кўп учрар экан. Ин
­
тернетдаги ижтимоиий тармоқларда кунига уч соатдан 
кўпроқ “ўтирган” ўсмирлар орасида ҳам шунга ўхшаш 
ҳолатлар қайд этилган. Ушбу тадқиқот шундан далолат 
www.muslim.uz

---