Усмонхон алимов

 
Усмонхон Алимов

327
Зарурий чоралар – тарбиянинг муҳим воситаси
Ёшларимизни замона талабларига тўлиқ жавоб бе­
радиган, ҳар томонлама баркамол шахслар этиб воя га 
етказиш мақсадида болалар ва ёшларнинг ҳуқуқ ҳам да 
қонуний манфаатларини ҳимоя қилишга, улар барка
­
мол бўлиб вояга етишининг ҳуқуқий асосларини мус­
таҳ камлашга қаратилган қонун ҳужжатларини такомил
­
лаштириш ва замон талабларига мослаштириш ишлари 
амалга оширилди.
Шу мақсадда бир қатор янги қонунлар қабул қи лин ди, 
амалдаги қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қў шимчалар 
киритилди. Жумладан, «Вояга етмаганларнинг назорат
­
сизлиги ва ҳуқуқбузарлиги профилактикаси тўғриси­
да»ги, «Алкоголли ичимликлар ва тамаки тарқатилиши 
ҳамда 20 ёшга тўлмаган шахслар томонидан алкоголли 
ичимликлар истеъмол қилиш ва тамаки чекишни чеклаш 
тўғрисида»ги қонунлар ишлаб чиқилди.
«Вояга етмаганлар ўртасида назоратсизлик ва ҳу қуқ­
бузарликларнинг профилактикаси тўғрисида»ги Қо нун 
ушбу масалалар билан шуғулланувчи тизим органлари 
ва муассасаларини аниқ белгилаш, улар фаолия тининг 
асосий вазифалари, принциплари ва йўналиш ларини 
тартибга солиш, шунингдек, алоҳида эътиборни талаб 
қи лувчи вояга етмаганлар ва оилалар билан якка тар­
тибдаги тарғибот ишларини ташкил этиш асослари ва 
тартиби, вояга етмаганларни ихтисослаштирилган ўқув­
тарбия муассасаларига ва ижтимоий­ҳуқуқий ёрдам кўр­
сатиш марказларига жойлаштириш тартиби ва асосла
­
ри, ижтимоий хавфли ҳолатдаги вояга етмаганларнинг 
ҳуқуқий мақоми, уларнинг ижтимоий­ҳуқуқий ҳамда 
педагогик билимини ошириш ва бошқа масалалар ечи
­
мига қаратилган.
«Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгар
­
лик тўғрисидаги кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар ки
­
ритиш ҳақида»ги Қонун эса, ёшлар ўртасида жиноятчи
­
www.muslim.uz

---

328
Оилада фарзанд тарбияси
лик билан боғлиқ вазиятни яхшилаш, уларнинг ғайри­
ижтимоий хатти­ҳаракатининг олдини олишга қара тил­
ган бўлиб, унда вояга етмаганларни тунги вақтда ота­
она сидан бирининг ёки уларнинг ўрнини босувчи шахс­
нинг кузатувисиз ресторанларга, кафеларга, барларга, 
дис котекаларга, кинотеатрларга, интернет ва компютер 
залларига, кўнгилочар тадбирлар ўтказиладиган бошқа 
биноларга киритгани учун маъмурий жавобгарлик жо
­
рий этилиши кўзда тутилган. Мазкур қонун Бирлашган 
Миллатлар Ташкилоти томонидан 1989 йил 20 ноябрда 
қабул қилинган Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенция 
31­моддасининг: «Иштирокчи давлатлар боланинг дам 
олиш ва бўш вақтини ўтказиш ҳуқуқини, ўзининг ёшига 
мос келадиган ўйинлар ва кўнгилочар тадбирларда ишти
­
рок этиш, маданий ҳаётда эркин қатнашиш, санъат билан 
шуғулланиш ҳуқуқини эътироф этадилар», – де йилган 
нормасига ҳамоҳангдир.
Жаҳондаги кўпгина давлатларда вояга етмаганлар­
нинг тунги вақтда кўнгилочар тадбирларда иштиро ки 
ма саласи қонунан мустаҳкамланган бўлиб, бу йўналиш­
даги ҳуқуқбузарлик учун қонун ҳужжатларида жавоб гар­
лик белгиланган. Жумладан, 2009 йили Россия Фе де ра­
циясида бола ҳуқуқлари асосий кафолатлари тўғ рисидаги 
қонунга тегишли ўзгартиш ва кўшимчалар ки ритилиб, 
унда тунги вақт (22.00 дан 06.00 гача) тушунчаси, давлат 
органлари, маҳаллий органлари ҳамда ота­оналарнинг 
болаларни соғлом ва маънавий етук этиб тарбиялаш бо
­
расидаги мажбуриятлари, шунингдек, 18 ёшга тўлмаган 
шахсларни тунги вақтда катта ёшдагилар кузатувисиз 
жамоат жойларига, стадионларга, ресторанлар га, кафе
­
ларга, барларга, интернет ва компютер залларига, кўн­
гилочар тадбирлар ўтказиладиган жойларга бориши, жа
­
моат транспортида юришига чек лов белгилан ган ҳам да 
маъмурий жавобгарлик жорий этилиши кўзда тутилган. 
Германиянинг 2002 йил 23 июлдаги «Ёшлар муҳофазаси 
тўғрисида»ги Қонунида 18 ёшга тўлмаган болаларни тун
­
www.muslim.uz

---