Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

ichki ishlab chiqarish 

---

74 
zahiralari
– ishlab chiqarish jarayonlarini tashkil qilish hamda texnika va 
texnologiyani takomillashtirish, mahsulotlarning yangi va yanada mukammal 
turlarini o`zlashtirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatini oshirish bilan 
bevosita bog`liq bo`lgan moddiy resurslardan foydalanishni yaxshilash 
imkoniyatlari, katta ahamiyat kasb etadi. Zahiralar shuningdek, moddiy resurslarni 
sarflashni normallashtirish, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning mehnat 
sig`imini kamaytirish, mehnatni tashkil qilishning ratsional usullarini qo`llash 
natijasida ham aniqlanadi. Qisqacha aytganda har bir korxona, ayniqsa, yirik va 
mashinasozlik korxonalari hamda ularga yaqin bo`lgan korxonalar, moddiy va pul 
resurslaridan, ya`ni xususiy kapital va boshqa aktivlardan ratsional foydalanish 
bo`yicha puxta ishlab chiqilgan chora-tadbirlar majmuasiga ega bo`lishi zarur. 
Resurslardan samarali foydalanishning texnik-ishlab chiqarish yo`nalishlari 
qatoriga, birlamchi xom ashyoni ishlab chiqarishda foydalanishga sifatli ravishda 
tayyorlash,mashina va uskunalar konstruktsiyasini takomillashtirish, xom ashyo, 
material, yoqilg`ilarning tejamkor turlaridan foydalanish, ishlab chiqarish 
chiqitlarini kamaytiruvchi hamda ikkilamchi resurslardan maksimal darajada 
foydalanish va barcha turdagi yo`qotishlarning oldini olishni ta`minlovchi yangi 
texnika va texnologiyalarni joriy qilishni kiritish mumkin.
Resurslardan oqilona foydalanishning tashkiliy-iqtisodiy yo`nalishlari 
qatoriga, mahsulotlar material sig`imini rejalashtirish va normalashtirishning ilmiy 
darajasini oshirish, resurslarni sarflashning texnik jihatdan asoslab berilgan norma 
va normativlarini ishlab chiqish, «eski» va «yangi» mahsulot ishlab chiqarish 
o`rtasida progressiv proportsiyalarni belgilash, mehnatni tashkil qilishning 
samarali usullarini rag`batlantirish bilan bog`liq bo`lgan chora-tadbirlar kiritiladi. 
Aylanma 
mablag`lar 
va 
ularning 
tarkibiy 
qismlaridan 
samarali 
foydalanishning asosiy yo`nalishlari ish joylarida (brigada, sex va ishlab chiqarish 
uchastkalarida) bitta miqdordagi xom ashyo va materiallardan tayyorlanuvchi 
yakuniy mahsulotlarni ko`paytirishdadir. U ishlab chiqarishni texnik jihatdan 
ta`minlash, xodimlarning malakasi, moddiy-texnika ta`minoti, moddiy resurslar 
zahiralarini sarflash normalariga bog`liq bo`ladi. 

---

75