Urmaiov N. J

130


7-BOB
QISHLOQ XO‘JALIGI INFRATUZILMASINING
TURLARI VA AHAMIYATI
• Infratuzilmaning mohiyati va ahamiyati.
• Qishloq xo‘jaligida infratuzilmaning turlari va ularning tashkil etilishi.
• Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida mamlakatimizda qishloq xo‘jaligi infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan tadbirlar.


7.1. Infratuzilmaning mohiyati va ahamiyati.

Infratuzilma so‘zi lotincha «infrastructure» so'zidan olingan bo‘lib,

«infra» - quyi, asos va «structure» - tuzilish, joylashish kabi ma'nolarni anglatadi. Jahon tajribasida infratuzilma tushunchasi XX asr boshlarida birinchi bor «zarur yordamchi obyektlar va inshootlar majmuasi» sifatida muomalaga kiritilgan bo‘lsa, 1940-yillarga kelib g‘arb davlatlarida infratuzilma «ishlab chiqarish sohalarining faoliyatiga zamriy shart-sharoitlar yaratuvchi subyektlaming yaxlit bir tarkibi» sifatida qo‘llanila boshlandi.
lnfratuzilma subyektlari har qanday iqtisodiy tizimning asosiy tarkibi hisoblanib, ko‘rsatayotgan turli yo'nalishdagi xizmatlari bilan barcha tarmoq va sohalaming iqtisodiy barqaror rivojlanishida asosiy poydevor hisoblanadi.
Infratuzilma subyektlari ishlab chiqarish, ijtimoiy va iqtisodiy jarayonlami to‘la qamrab olib, tashkiliy-iqtisodiy, ijtimoiy, huquqiy, axborot, ekologik, boshqamv va boshqa turdagi xizmatlar ko'rsatish faoliyatini o‘z ichiga oladi, eng asosiysi ishlab chiqarish jarayoniga bevosita ijobiy ta'sir ko‘rsatadi.
Prezidentimiz Islom Karimov «Infratuzilma majmuasi iqtisodiyotimizning butun tizimi tayanadigan poydevordir. Respublika butun iqtisodiy majmui ishining uyg‘unligi, uning samaradorligi, shuningdek, chet el sarmoyalarini jalb qilish va o‘zlashtirish imkoniyati butunlay infratuzilma tizimi rivojining holati va darajasiga bog‘liq» - deb ta'kidlagan edi.
Ma'lumki, infratuzilma subyektlari o‘zaro iqtisodiy munosabatlarda bajariladigan vazifalari, maqsadlari va faoliyat yo‘nalishlarida bir nechta tarkibiy unsurlarni birlashtirib, umumiy tizimda infratuzilma subyektlari


131


majmuasini hosil qiladi. Infratuzilma majmuasiga kiruvchi subyektlar (sohalar) tadbirkorlaming ishlab chiqarish-iqtisodiy munosabatlariga bevosita ijobiy ta’sir ko'rsatib, takror ishlab chiqarish jarayonini ta'minlashda ijobiy rol o'ynaydi.
Bozor munosabatlarining shakllanishi va rivojlanishi davrida infratuzilma subyektlari ishlab chiqarish, ijtimoiy, institutsional, ekologik va bozor subyektlari sifatida alohida faoliyat ko‘rsatsada, ular o‘zaro munosabatlarda bir-biriga bog'liq ravishda shakllanadi va rivojlanadi (7.1- chizma).