Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti tuproqshunoslik kafedrasi

 

 

---

 

 

16 

 

2.  OSHQOVOQ MEVASINING KIMYOVIY TARKIBI VA 

FOYDALI  XUSUSIYATLARI. 

Ma‘lumki,  oshqovoqni  xalqimiz  azaldan  xush  ko‘rib  iste‘mol  qilgan.Shu 

bois  dastavval  hovli  atrofiga,  so‘ngra  dalalarga  ekish  urf  bo‘lgan.Undan  nafaqat 

oziq-ovqat,  balki  dori-darmon  sifatida  ham  keng  foydalanilgan.Bundan  tashqari, 

oshqovoqlar  oziq-ovqat  mahsulotlari  sifatida,  saroylarda  turli  bezaklar  shaklida, 

hunarmandchilikda  musiqa  asboblari  yasash  maqsadida,  shuningdek,  ayollar 

pardozida ham keng qo‘llanilgan. 

Oshqovoqdan  bir-biridan  shirin  milliy  taomlar  tayyorlanadi  va  ularning 

ko‘pchiligi  parhez  taom  hisoblanadi.  Misol  uchun  sho‘rvada  pishgan  qovoq 

oshqozonda tez hazm bo‘ladi.Guruch bilan birgalikda qaynatilgani quvvat beruvchi 

taom hisoblanadi.Bir kunda bir piyola iste‘mol qilingan qovoq sharbati oshqozon, 

buyrak  faoliyatini  faollashtiradi,  bundan  tashqari,  isitmani  tushirish,  ortiqcha 

yog‘larni haydash hamda chanqoqni qondirish kabi xususiyatlarga ham ega.Qovoq, 

shuningdek, xalq tabobatida darmondori sifatida foydalaniladi. Uning tarkibida A, 

B, B

2

, RR va K singari vitaminlar, uglevodlar, ko‘plab ma‘dan moddalar, mag‘zida 

esa  4-8  foiz  qand,  urug‘larida  36-52  foizgacha  sifatli  moy  mavjud.  Sanoatda 

oshqovoqdan  asal,  marmelad,  qoqi  (shakarlangan  po‘stloq)  va  boshqa  mazali 

ma‘sulotlar olinadi. (q.x.f. doktori, G‘. Jo‘raqulov) 

Qovoqda  vitaminlar  va  organik  moddalardan  tashqari  quyidagi  birikmalar 

ham mavjud:   

Elektrolitlar:natriy-1 milligramm (0,5%); kaliy- 340 milligramm (7%). 

Minerallar:  kalsiy  —  21  milligramm  (0,5%);  mis —  0,127  milligramm 

(14%);  temir —  0,80  milligramm  (10%);  magniy  —  12  milligramm  (3%); 

marganets  —  0,125  milligramm  (0,5%);  fosfor  —  44  milligramm  (5%);  selen  — 

0,3 mikrogramm (rux — 0,32 milligramm (3%). 

Fitonutrientlar: alfa-karotin (α-karotin) — 515 mikrogramm; beta-karotin (ß-

karotin),  beta-kriptoksantin  (ß-kriptoksantin)  —  2145  mikrogramm;  lyutein-

zeaksantin — 1500 mikrogramm. 

---

 

 

17 

 

Poliz  ekinlarining  naviga  qarab  mevasining  yirikligi,  shakli,  rangi  har  xil 

bo‘ladi. Qovoq mevasining ichida bo‘shliq (uya) bo‘lib, u yerdagi urug‘lar ipchalar 

(platsentalar)  yordamida  urug‘donga  birikadi.  Qovoqning  platsentalari  quruq, 

qovoqning meva eti, tarvuzning qo‘shilib o‘sgan seret platsentlari yeyiladi. 

Energetik  qiymati  -  26  kilokaloriya,  ya`ni  1%  ni  tashkil  etadi.  Ozuqaviy 

qiymati 100 gramm xom qovoq misolida olingan (2.1-jadval) .  

2.1-jadval