Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti tuproqshunoslik kafedrasi

Internet saytlar: 

www.gov.uz  

https://ru.wikipedia.org/wiki/

 

http://21asr.uz/islo-ot/ulkan-osh-ovo-etishtirish-sirlari.html

 

http://agro.uz/uz/services/

 

http://qalampir.uz/news/ozbekistonlik-olimlar-oshqovoq

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

71 

 

Ilovalar 

Ilova 1 

Ulkanoshqovoq yetishtirishsirlari. 

  Gazetamizning  2015  yil  19  fevral  sonida  chop  etilgan,  okean  ortidan  keltirilgan  

urug‗lardan    ulkan  oshqovoqlarni  etishtirishga  erishgan  samarqandlik  mirishkor 

Muqimjon  Oripov  faoliyati  haqida  hikoya  qiluvchi    «Qo‗shrabotga  «Atlant 

gigant»,  Bulung‗urga  «Kukurbita  maksima»  sarlavhali  maqola  ko‗pchilikda  

qiziqish  uyg‗otdi.  Uni  o‗qigan  ko‗plab  o‗quvchilar  tahririyatga  qo‗ng‗iroq  qilib,   

antiqa  qovoq  urug‗larini  qaerdan  topish  mumkinligi  hamda  uni  qanday 

parvarishlash kerakligini so‗rab-surishtirdilar.  

  SHu bois viloyatdagi muxbirimiz maqola qahramoni bilan yana bir bor uchrashib, 

yuqorida tilga olingan masalalarga oydinlik kiritishga harakat qildi. 

 Ulkan  oshqovoqlarni  etishtirayotganimdan  «XXI  asr»  gazetasida  chop  etilgan 

maqola  orqali  xabar  topgan,  shuningdek,  buni  tanish-bilishlardan  eshitgan 

havaskor dehqonlaru tajribali fermerlar   xonadonimizga kelib, qovoq  urug‗laridan 

olib ketdilar, — deydi M.Oripov. —  SHu o‗rinda men bu oshqovoqlarni daromad 

olish  uchun  emas,  balki  chorvachilik  va  parrandachilikda  qo‗shimcha  ozuqa 

zaxirasini yaratish uchun etishtirganimni aytib o‗tmoqchiman. 

  Oshqovoqlarni    parvarishlash  texnologiyasiga  kelsak,    ularni  aprel  oyi 

boshlaridan  mayning  o‗rtalarigacha  bo‗lgan  davrda  ekishni  maslahat    bergan 

bo‗lardim.    «Atlant  gigant»  hamda  «Kukurbita  maksima»ning  asl  vatani  — 

Amerika.    Ma'lumki,    Janubiy  Amerikada  tuproq  va  havoning  namligi    boshqa 

mintaqalarga  nisbatan  yuqoriroq.  Bu  esa  o‗ta  issiq  va  quruq  sharoitda  oshqovoq 

sirti qotgach, hosil yaxshi rivojlanmay qolishi mumkin deganidir.   SHuning uchun 

ham  bu  turdagi  poliz  ekinini    nisbatan  namligi  yuqori,  masalan,  suv 

havzalarigayaqin  joylarga  ekkaningiz  ma'qul.  Buning  iloji  bo‗lmasa,  ensiz  ariq  

bo‗yi ham oshqovoq  uchun «vatan» vazifasini bajarishi mumkin. 

        Ekish uchun tanlangan er shudgor qilinib, texnik ishlov berilgach, yarim metr 

oraliqda  jo‗yak  olinadi.  Har  bir  tup  orasida  35-40  sm.  joy  qoldiriladi.  Tuproq 

---

 

 

72 

 

tarkibining 10 foizi qora qum, 50 foizi unumdor er, 40 foizi esa chirigan go‗ngdan 

iborat bo‗lishi ayni muddao. 

O‗simlikunibchiqqandankeyinungakimyoviypreparatlaryordamidaishlovberganhol

daimkonqadarbarglarningnobudbo‗lishigayo‗lqo‗ymasliklozim. 

Harbirtupdapoyagayaqinbo‗lganikkidonaqovoqqoldiriladi.  Oshqovoqqa    quyosh 

nuri qanchalik kam tushsa, u shuncha tez kattalashadi. Buning uchun oftob ostida 

qolib  ketgan  oshqovoq  ustiga  hashak,  mayda  shox-shabba  tashlab  qo‗yish  kerak. 

Ekintuprog‗igahaftadabirmartaishlovberish, 

 

shuningdek, 

ernimahalliygo‗ngbilanoziqlantiribturishlozim. 

SHutariqaparvarishlanganoshqovoqlaro‗rtacha 130 kundaetiladi. 

http://21asr.uz/islo-ot/ulkan-osh-ovo-etishtirish-sirlari.html

 

Ilova 2 

AQSHda 933 kilogrammlikoshqovoqetishtirildi 

22:09, 16.10.2014   Dunyo 

Facebook  

Twitter  

Odnoklassniki  

KaliforniyaningNepavodiysida  933  kilogrammlikoshqovoqetishtirildi.  SHimoliy 

Amerikadagi eng og‗ir ushbu oshqovoqni Nyu-Yorkka yuborib, botanika bog‗idagi 

eksponatlardan biriga aylantirishmoqchi. Bu haqda UzReport xabar berdi.  

       Bundan avvalgi rekord ham Nepa vodiysida o‗stirilgan oshqovoqqa tegishlidir. 

Xabarberilishicha, 

ushbuoshqovoqnietishtirgankishi 

13348 

dollarmiqdoridamukofotpuligaegabo‗lgan. 

 Ta'kidlash  joiz,  ayni  paytda dunyodagi  eng  og‗ir oshqovoq  yo‗nalishidagi  rekord 

Shveysariyada etishtirilgan 952 kilogrammlik ekinga tegishlidir. 

 Abu Ali ibn Sino oshqovoq haqida turli fikrlar aytgan: 

Oshqovoqni qaynatib sharbati ichilsa, yo‗tal va ko‗krakdan paydo bo‗lgan og‗riqni 

qoldiradi. 

---

 

 

73 

 

Xom, 

pishirilmaganoshqovoqdanolingansharbatniburungatomizishbilantishog‗rig‗inito‗xt

atishmumkin. 

     Oshqovoq  kishi  oshqozoni  uchun  g‗oyat  foydalidir.  U  namlantiradigan  va 

chanqoqni bosadigan dorilardan biridir. 

Oshqovoqni qaynatib, asal bilan tanavvul qilsa o‗ta foydalidir. 

      Tabib  Hakim  Shahobiddin  «Sabzavotlar  haqida»  nomli  sheriy  asarida 

oshqovoq to‗g‗risida bunday yozgan: 

 Sovug‗i, bod qo‗zg‗ar tanda oshqovoq, 

Sovuq mijozlilar emasin mutloq. 

 Issiq mijozlilarga ko‗p foyda etar, 

 Halqum bilan tanni yana yumshatar. 

Oshqovoqni yosh go‗daklardan tortib, qariyalargacha tez-tez eb turish kerak.Sutga 

qaynatilgan yoki palla-palla qilib, qasqonda bug‗lab, qaymoq surtilgani ham lazzat 

baxsh  etadi,  ham  salomatlik  ato  qiladi.  Mana  shu  ovqatlarni  halq  tabobatida 

yoshlarning  to‗g‗ri  o‗sishiga  va  qarigan  a'zolarning  faoliyatini  cho‗zishga  vosita 

bo‗ladigan bir shifo tarzida iste'mol qilishgan. 

       Endilikda  shifoxonalarimizda  ham  oshqovoq  taomlari  yurak-qon  tomir 

kasalliklari bilan og‗riganlarga dori sifatida edirilmoqda. Bu yana gastrit, oshqozon 

jarohati, buyrak xastaligi, yo‗tal, astma va tomog‗i fasodlab, bo‗g‗ma bo‗lganlarga 

ham shifodir. 

Qovun  ham  kishi  organizmi  uchun  foydalidir.Haqiqiy  mirishkor  qo‗li  bilan 

etishtirilgan  tilni  tilim-tilim  qiladigan  qovun  buyrakdagi  toshni  maydalaydi. 

Oshqovoq  esa  qishning  qovunidir.Yegan  taomiga  shukr  qiluvchi  odam,  sabr  ila 

ro‗za tutgan odam bilan barobardir.  Oz bo‗lsa ham, berilgan ne'matning shukrini 

ado etib yurganing, ko‗p bo‗lib, shukrini qilolmaganingdan afzaldir. 

 

 

 

---

 

 

74 

 

Ilova 3 

        Yaqinda  Kaliforniyaning  Nepa  vodiysida  ulkan  oshqovoq  etishtirgan  kishi 

dunyoga  mashhur  bo‗lib  ketdi.  Uning  933  kilogrammlik  oshqovog‗i  eksponatga 

aylantirilib, o‗zi yaxshigina mukofot puliga ega bo‗ldi. Kaliforniyaniki kabi katta 

bo‗lmasada, o‗zimizda ham ulkan qovoq etishtirildi, deb xabar berdi samarqandlik 

yurtdoshimiz Isomiddin Po‗latov. 

 

Samarqand shahrida istiqomat qiluvchi Muqimjon Oripov bir necha yildan buyon 

iqlimimizga  xos  bo‗lmagan  gul,  daraxt  va  poliz  ekinlarini  parvarishlaydi.  U 

yaqinda qovoqning «Kukurbita maksima» hamda «Atlant gigant» kabi turlarini o‗z 

tomorqasida  o‗stirdi.  U  yetishtirgan  «Kukurbita  maksima»ning  balandligi  75 

santimetr, aylanasi esa bir yarim metrdan ortiq bo‗ldi. Og‗irligi 60 kilodan ziyod. 

«Atlant gigant»ning bir muncha bo‗yi past bo‗lsa-da, og‗irligi ellik kilogrammdan 

ko‗proq. 

http://zakovat.uz/content/read3797.html

 

 

 

 

 

 

---

 

 

75 

 

 

Ilova 4 

SHIFOBAXSH  XUSUSIYATLARI 

*  Oshqovoqli  taomlarni  tez-tez  iste'mol  qilish  saratonning  bir  necha  ko‗rinishiga 

qarshi kuch to‗plash, yurak xastaliklarining oldini olish, qarilikka chek qo‗yishga 

yordam beradi. 

* A'lo darajadagi minerallarga boy oshqovoq eti eng yaxshi kosmetik mahsulotdir. 

Uning  qirg‗ichdan  o‗tkazilgani  yoki  sharbati  yog‗li  yuzga  surtilsa,  yuzni 

taranglashtirib, yog‗sizlantiradi. 

* SHifokorlar pielonefrit va gipertonik kasalliklariga chalinganlarga oshqovoqdan 

qilingan taomlarni iste'mol qilishni tavsiya etishadi. 

* Tarkibida A vitamini borligi sabab oshqovoq yara va jarohatlar, kuyish natijasida 

paydo bo‗lgan yallig‗lanishga ham davo. Buning uchun oshqovoq etini qirg‗ichdan 

o‗tkazib, yara ustiga qo‗yish va bu kompressni 2-3 soat davomida bog‗lab qo‗yish 

samarali natija beradi. CHunki oshqovoq o‗zida saqlagan pektin tolalari yordamida 

ortiqcha xolesterin, toksinlarni sidirib tashlaydi. 

*  Oshqovoq  jigar  kasalliklari,  buyrak  va  peshob  qopi  xastaliklariga  ham  shifo. 

Buning uchun oshqovoqdan engil hazm bo‗luvchi suyuq taomlar pishirish tavsiya 

etiladi. 

* Qabziyat (ich qotish) ga qarshi oshqovoq sharbati buyuriladi. 

* Emizikli bolalarga oshqovoq bo‗tqasi va sharbatini berib turish juda foydali. U 

bolani  ichi  qotib  qolishdan  saqlaydi  va  qorin  damini  haydaydi.  Oshqovoq 

sharbatini olma va sabzi sharbati bilan aralashtirib iste'mol qilish ham mumkin. 

http://hordiq.uz/rang-barang-sahifalar/tabobat/447-oshqovoq-uyqusizlikdan-xalos-

etadi

 

 

---

 

 

76 

 

 

Sovug‗u bod qo‗zg‗ar tanda oshqovoq, 

Sovuq mijozlilar emasin mutloq. 

 Issiq mijozlarga ko‗p foyda etar, 

 Halqum bilan tanni yana yumshatar. 

 

Xitoyning  qadimgi  qo‗lyozmalarida  oshqovoqni  «o‗simliklar  malikasi»  deb 

ta'riflashgan  ekan.  O‗sha  davrlarda  Xitoy  imperatorining  bog‗ida  qovoq  uchun 

maxsus  joy  ajratilgan  bo‗lib,  imperator  o‗zi  yoqtirgan  a'yonlarini  oshqovoq 

sharbati bilan siylarkan. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

77 

 

Ilova5 

 

Ilova 6 

Oshqovoqning  mevasi  yirik,  soxta  meva.  Mevaning  tashqi  qavati  qattiq,  ichki 

qavali esa shirador va etdor. Urug‘ida 50% gacha moylar bor. 

O‘zbekistonda qovoq turkumiga oid 3 ta tur o‘simlik ekiladi.Qovoqdoshlar oilasiga 

mansub itqovun ekinlar orasida begona o‘simlik sifatidauchraydi.Respublikamizda 

keng miqyosda ekiladigan shirin-shakar handalak, qovun, tarvuzlar hamda bodring, 

turli-tuman shakldagi idish-qovoqlar, qozonyuvg‘ichlar ham qovoqdoshlar oilasiga 

kiradi.Ulardan turli maqsadlarda foydalaniladi. 

http://eduportal.uz/ebooks/botanika6/bob/4-bob/39.htm

 

Tikva 

 

 

---

 

 

78