Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti tuproqshunoslik kafedrasi


 Ang’izga ekilgan oshqovoqning tuproq hajm ogirligiga(zichligiga) ta’siri



Download 0,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/31
Sana31.12.2021
Hajmi0,86 Mb.
#214793
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   31
Bog'liq
oshqovoqning ortacha shorlangan tuproqlar fizik xususiyatlariga tasirini organish

4.5.3. Ang’izga ekilgan oshqovoqning tuproq hajm ogirligiga(zichligiga) ta’siri 

Haydov  qatlamining  tuzilishi  tuproqda  biokimyoviy,  kimyoviy  va  fizik 

jarayonlarni  kechishida  muhim  ro'l  o‘ynaydi.  O‘simliklar  ildiz  tizimining 

rivojlanishiga  bevosita  ta‘sir  etadi  va  u  orqali  oshqovoq  o‘simligining  umumiy 

rivojlanishini  belgilaydi.  Tuproqning  suv  fizik  xossalari  uning  turi,  mexanik 

tarkibi,  tuzilishi,  organik  va  mineral  moddalarning  miqdori,  strukturasi, 

madaniylashganligi  va  yerga  ishlov  berish  darajalariga  bog‘liq  holda  turlicha 

bo‘ladi.  O‘tloqi  tuproqlar  respublikada  tarqalgan  tuproqlarga  nisbatan  qulay  suv-

fizik xususiyatlarga egaligi bilan ajralib turadi. 

Biz tajriba dalasida turli oshqovoqni  sug‘orish  rejimi ta‘sirida tuproqning 

suv-fizik  xossalarini  o‘rganishga  alohida  e‘tibor  qaratdik.  Tuproq  haydov 

qatlamining    tuzilishini  belgilovchi  asosiy  ko‘rsatkichlaridan  biri  bo‘lib  uning 

hajmiy  og‘irligi  hisoblanadi.  Tuproqni  ushbu  xossasining  o‘zgarishini  aniqlash 

maqsadida    bajarilgan  tadqiqotlar  natijalari  4.5.3.1-  jadvalda  keltirilgan.  Bundan 

ko‘rinib  turibdiki,  tajriba  qo‘yish  oldidagi  tuproqning  hajmiy  og‘irligi  haydov 

qatlami (0–30 sm) da 1,36 g/sm

ni, haydovosti qatlami (0–50 sm) da  1,43 g/sm



3

 

ni    va  umuman  1  m.  li  qatlamda  o‘rtacha  1,39  g/sm



3

  ni  tashkil  etdi.  Dalani 

shudgordan oldin sug‘orish, shudgorlash, ekishga tayyorlash, ekish va urug‘ suvi 

berish  tuproqning  hajmiy  og‘irligiga  turlicha  ta‘sir  etdi  (4.1-  rasm  ).  Masalan, 

tajriba  sxemasiga    muvofiq  shudgordan  oldin  sug‘orilgan  va  sug'orish  rejimini 

CHDNS  nisbatan  tuproq  namligi  60  foiz  bo‘lgan  1-  variantlarida    0–30  sm.  li  

qatlamda tuproqning hajmiy og‘irligi 1.42 va 0–50 sm. li qatlamda 1,44 g/sm

3

  ni  



tashkil  etgan  bo‘lsa,  sug'orish  rejimini  CHDNS  nisbatan  tuproq  namligi  70  foiz 

bo‘lgan  2-  variantda  tegishlicha  1,40  va  1,42  g/sm

3

  ni  (yuqoridagi  variantdagiga 



nisbatan  0,02  g/sm

3

  kam),  sug'orish  rejimini  CHDNS  nisbatan  tuproq  namligi  80 



foiz  bo‘lgan  3-  variantda  esa  1,38  va  1,40  g/sm

3

  ni  tashkil  etdi.  Bu  1  va  2–



variantlardagiga nisbatan 0,04 g/sm

3

 kamdir.  



Umuman olganda tuproq hajmiy og‘irligining variantlar bo‘yicha o‘zgarishi 

haydov  va haydovosti qatlamlarida kuchli namoyon bo‘ldi. Chuqur qatlamlar (50–




 

 

63 



 

100 sm) da bu ko‘rsatkichning tajriba boshi va oxiridagi  qiymatlari deyarli farq 

qilmadi. 

4.5.3.1- jadval 

Tajriba dalasi tuprog‘ining hajmiy og‘irligi, g/sm

3

 



(Uch yil uchun o‘rtacha)* 

Tuproq 


gorizontla

ri, sm 


Tajriba bo-

shida 


o‘rtacha (3- 

var.) 


Variantlar bo‘yicha hajmiy og‘irlik 





Mavsum boshida 

Mavsum oxirida 

0-10 


1,33 

1,39 


1,37 

1,35 


1,45 

1,47 


1,46 

10-20 


1,36 

1,42 


1,41 

1,39 


1,47 

1,50 


1,48 

20-30 


1,39 

1,45 


1,43 

1,41 


1,50 

1,53 


1,561 

30-40 


1,42 

1,47 


1,44 

1,44 


1,53 

1,54 


1,52 

40-50 


1,43 

1,46 


1,44 

1,43 


1,48 

1,51 


1,50 

50-60 


1,43 

1,43 


1,43 

1,43 


1,44 

1,47 


1,46 

60-70 


1,42 

1,42 


1,42 

1,42 


1,43 

1,44 


1,44 

70-80 


1,40 

1,40 


1,41 

1,41 


1,41 

1,42 


1,42 

80-90 


1,38 

1,39 


1,38 

1,39 


1,38 

1,39 


1,39 

90-100 


1,38 

1,38 


1,39 

1,38 


1,38 

1,39 


1,39 

0-30 


1,36 

1,42 


1,40 

1,38 


1,47 

1,50 


1,48 

0-50 


1,39 

1,44 


1,42 

1,40 


1,49 

1,52 


1,49 

0-70 


1,40 

1,43 


1,42 

1,41 


1,47 

1,49 


1,48 

0-100 


1,39 

1,42 


1,41 

1,41 


1,45 

1,47 


1,46 

Yuqorida  keltirilgan  ma‘lumotlar  asosida  xulosa  qilib  aytish  mumkinki, 

dalani  ekishga  tayyorlash,  ekish  va  undan    keyin  bajariladigan  agrotexnika 

tadbirlarini amalga oshirish  tuproqning zichlanishiga  turlicha ta‘sir etar ekan, bu 

holat    ushbu  tadbirlarni  bajarish  muddatlarini  belgilashda,  ularni  qulay 

texnologiyalarini tanlashda inobatga olinmog‘i maqsadga muvofiqdir. 




 

 

64 



 


Download 0,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   31




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish