Karamdoshlar va dukkakdoshlar oilasiga kiruvchi o’simliklar

Karamdoshlar va dukkakdoshlar oilasiga kiruvchi o’simliklar

• Karamdoshlar oilasiga mansub o’simliklarning umumiy tavsifi.
• Xantal tuzilishi va xossalari.
• Indovning tuzilishi va xossalari.
• Surepkaning tuzilishi va xossalari.
• Rijikning tuzilishi va xossalari.
• Krambening tuzilishi va xossalari.
• Dukkakdoshlar oilasiga mansub o’simliklarning umumiy tavsifi.
• Yeryong’oqning tuzilishi va xossalari.
• Soyaning tuzilishi va xossalari.

Reja:

Karamdoshlar oilasiga mansub o’simliklarning umumiy tavsifi

Karamdoshlar - oilasiga yog’ to’plovchi o’simliklarning bir nechta turlarini uz ichiga oladi. Karamdoshlar oilasiga mansub o’simliklarning yog’li vakillari bo’lib, saret xantali, oq xantal, qora xantal, indov, surepka va rijik hisoblanadi. Karamdoshlar oilasiga mansub bo’lgan, lekin sanoatda qayta ishlanmaydigan o’simliklardan krambeni misol qilib keltirish mumkin.
Bu o’simliklarning bitta botanik oilaga mansubligi botanik xususiyatlari va kimyoviy tarkibining umumiyligini belgilaydi.

Xantal tuzilishi va xossalari. Xantalning uchta turi – sarept xantali, oq xantal va qora xantal keng tarqalgan.

Sarepet xantali o’tsimon o’simlik bo’lib, gullari uzunligi 5 sm gacha bo’lgan silindrsimon qalamchalar hosil qiladi. Urug’lari cho’zinchoq shaklda bo’lib, uzunligi 1,3-2,0 mm, 1000 ta urug’ massasi 1,7-1,9 g. Urug’larning ta’mi achchiq, xantalga xos xidga ega.
Oq xantal tuproqqa va iqlim sharoitiga juda talabchan. Urug’lari yirik, dumaloq, diametri 1,71-2,50 mm, 1000 ta urug’ massasi 3,7-5,8 g.
Qora xantal ham Yevropada qadimdan ma’lum. Qadimdan undan davolash maqsadida va zirvor sifatida foydalanilgan.
Yog’i ajratib olingan xantal to’ppasi xantal efir moylari va xantal kukuni tayyorlashda ishlatiladi. Xantal efir moylari konservalash, sharobchilik, pivo tayyorlash va sutni qayta ishlashda antiseptik sifatida ishlatiladi.