Uo‘K: 53(072) kbk

7.32. Vakuumli uzgich 
(V.u.)
– Вакуумный выключатель - 
Vacuum switch - 
yuqori kuchlanishli o‘zgaruvchan tok uzgichi bo‘lib, unda 
kontaktlarni ulash va uzish hamda elektr yoyni o‘chirish jarayonlari yuqori 
[
1,33 ∙ (10
−2
− 10
−4
)Pa]
bosimli yoy o‘chiruvchi kamerada amalga 
oshiriladi (7.24- rasm); o‘zgaruvchan tok tortuvchi nimstansiyalarida 
27,5 kV
kuchlanishli kontakt tarmog‘i fiderlarini, sig‘imli ko‘ndalang kompensatsiya 
qurilmalarini, 
6 – 10 
kV kuchlanishli tuman yuklamalarini uzib-ulashda 
qo‘llaniladi. Vakuumda kontaktlararo elektr mustahkamlik atmosfera 
bosimidagi 
havodagiga 
nisbatan 
ancha 
yuqori. 
Qo‘zg‘almas 
va 
qo‘zg‘aluvchan kontaktlari qiyin eriydigan volfram nakonechniklarga ega. 
Qo‘zg‘aluvchan kontaktning harakat kengligi 4 mm. Kontaktlararo oraliq 
elektr mustahkamligi 10 mks davomida qayta tiklanadi. 10 kVkuchlanishli 
elektr tarmoqlarida 600 A tokli zanjirni 500 dan, 200 A tokli zanjirni esa 
30000 dan kam bo‘lmagan marta uzish imkoniyatiga ega. Toksiz zanjirni 
100000 marta uzish imkoniyatiga ega. V.u.larni kuchlanishi 500 kV gacha 
bo‘lgan tarmoqlarda foydalanish mumkin. V.u.lar kamchiliklari: faqat uncha 

---

385
katta bo‘lmagan tokli zanjirlarda qo‘llanilishi; induktiv tokli zanjirlarni 
uzganda kommutatsion o‘ta kuchlanishlar paydo bo‘lish ehtimoli mavjudligi; 
resurs imkoniyatlari tugagandan keyin zanjirni uzish imkoniyatini qayta 
tiklanmasligi. 
7.24-rasm. Vakuumli uzgich uzilgan 
holatda 
qutbining 
kesimda 
ko‘rinishi:
vakuumli 
yoy 
o‘rirgich 
kameraning qo‘zg‘almas kontakti; 2 - 
vakuumli yoy o‘rirgich kamera; 3 -
vakuumli 
yoy 
o‘rirgich 
kameraning 
qo‘zg‘aluvchan kontakti; 4 – elastik tok 
olgich; 5 – tortish izolyatori; 6 – bosim 
ko‘rsatuvchi prujina; 7 – ajratuvchi prujina; 
8 – yuqoridago qopqoq; 9 – g‘altak; 10 – 
haalqasimon magnit; 11 – yakor; 12 – 
yakor vtulkasi; 13 – kulachok; 14 – val; 15 
– doimiy magnit; 16 – gerkonlar(tashqi 
yordamchi zanjirlar uchun kontaktlar).