Uo‘K: 53(072) kbk

5.48. 
Kuchlanishni 
avtomatik 
rostlash
(
elektr 
ta’minoti 
tizimida
)(K.a.r.)
– Автоматическое регулирование напряжения 
в 
системе электроснабжения
 – Automatic voltage regulation 
in the power 
supply system -
t
anlangan mezon bo‘yicha optimal kuchlanish rejimini 
o‘rnatish va uni ushlab turish uchun qo‘llaniladi. K.a.r. maxsus rostlash tizimi 
yordamida amalga oshiriladi. Uning vazifasi – poezdlar belgilangan 
tezliklarini ta’minlash, elektr harakat tarkibi(EHT)dagi rekuperativ 
tormozlash jarayonidan samarali foydalanish va EHT tok qabul qilgichidagi 
ruxsat etilgan chegaraviy kuchlanishda elektr energiya isrofini minimizatsiya 
qilishdir. K.a.r. mahalliy, zonali va markazlashgan bo‘lishi mumkin. 
Mahalliy 
K.a.r.da 
boshqaruv 
signallari 
t.y. 
uchastkasining 
boshqarilayotgan joyidan olinayotgan axborot asosida hosil qilinadi. Zonali 
K.a.r.da dastlabki axborot sifatida ko‘rilayotgan tortuvchi nimstansiya(TN), 
undan chap va o‘ngda joylashgan ikkita qo‘shni TN yuklama va 
kuchlanishidan hamda tortish tarmog‘ining bitta yoki bir nechta nuqtalaridagi 
kuchlanishdan foydalaniladi. Markazlashgan K.a.r.da dastlabki axborot t.y. 
uchastkasining ko‘p sonli nuqtalaridan boshqaruv qurilmasiga uzatiladi va 
ushbu qurilma joylardagi rostlash qurilmalariga ta’sir ko‘rsatadi. 
Mahalliy K.a.r.da TN shinalaridagi kuchlanishni uning belgilangan 
miqdorida ushlab turishda kuchlanishni diskret yoki bir tekis rostlaydigan 
qurilma o‘rnatilgan transformatorlardan foydalaniladi. Zonali va 
markazlashgan K.a.r.da EHT tok qabul qilgichidagi kuchlanishning 
o‘rnatilgan qiymati kuchlanishni kontaktsiz bir tekis rostlaydigan qurilma 
bilan jihozlangan transformatorlar va o‘zgartgich agregatlari amalga oshiradi. 
Zonali rostlashda maxsus kanallardan, markazlashgan rostlashda esa t.y. 
uchastkasida qo‘llaniladigan kanallar va telemexanika apparaturalaridan 
foydalaniladi. Boshqaruv qurilmasi sifatida energodispetcher avtomatlashgan 
ishchi o‘rini tarkibiga kiruvchi kompyuter yoki mikroEHMdan foydalanish 
mumkin.