Uo‘K: 53(072) kbk

5.27. Elektr tutashtirgich
- 
Электрический стык -Electric junction
- rels liniyasining yondosh rels janjirlari o‘rtasidagi qismi bo‘lib, signal toki 
uchun katta qarshilikka ega bo‘ladi va shuning uchun ham uni yondosh rels 
janjiriga o‘tishiga to‘sqinlik qiladi. 
5.28. 
Elektromagnit ta’siridan himoyalash – Защита от 
электромагнитных воздействий - Protection against electromagnetic 
influences -
sanoat chastotali elektromagnit maydon ma’lum bir intensivlikka 
ega bo‘lgan inson organizmiga noqulay, salbiy ta’sir ko‘rsatayotganda
amalga oshiriladi. Elektromagnit maydon kuchlanganligi 200 A/m dan 

---

158
ortganda u inson organizmiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.Bu kuchlanganlik temir 
yo‘l elektr ta’minoti qurilmalariga xizmat ko‘rsatayotgan xodimlar ish 
sharoitidagi elektromagnit maydon kuchlanganligidan ancha yuqori 
hisoblanadi. Elektromagnit maydon inson organizmiga uzoq vaqt va 
muntazam ta’sir etganda unda biologik aktivlik seziladi. Inson organizmi 
elektromagnit maydon ta’siriga nisbatan ancha vaqt o‘ttandan keyin
reaksiya qiladi va uning salbiy oqibatlari uzoq davom etadi. Inson organizmi 
uzoq vaqt kuchlanganligi katta bo‘lgan maydon ta’sirda bo‘lganda markaziy 
nerv tizimining funksional holati, oliy nerv faoliyati va yurak-qon tomir 
tizimining funksional holati va boshqalar o‘zgarish kuzatilishi mumkin. 
Elektromagnit maydon inson organizmiga ta’siri muammosi ham to‘liq 
o‘rganilmagan. Kuchlanganligi 5 kV/m dan kam bo‘lgan elektromagnit 
maydon ta’siri ostida inson uzoq muddat zararsiz ishlay olishi mumkinligi 
aniqlangan. Maydon kuchlanganligi ortib borishi bilan insonni maydon 
ta’sirida zararsiz ishlash muddati kamayib boraveradi. Elektromagnit maydon
ta’sirida bo‘lgan xizmatchi xodimni ikki yo‘l bilan himoyalash mumkin: 1) 
ekranlash yordamida maydon kuchlanganligini kamaytirish. 2) gigienik 
me’yorlarga ko‘ra maydon tasirida ishlayotgan xodim ish vaqtini 
qisqartirish. 
Ekranlovchi (statsionar-qo‘zg‘almas va ko‘chma) qurilmalar xodimlarni 
elektromagnit maydon ta’siridan himoyalashning asosiy texnik vositalari 
hisoblanadi. Statsionar ekranlovchi qurilmalar yuqori va o‘ta yuqori 
kuchlanishli transformatorlar va tortuvchi nimstansiyalarning maydon 
kuchlanganligi me’yoridan ortiq bo‘lgan va xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar 
faoliyat ko‘rsatayotgan joylarda o‘rnatiladi. Bunday ekranlovchi qurilmalar 
tom, vertikal to‘siqlar, shina va yacheyka ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. 
Xizmatchi xodimlar yuradigan yo‘laklar tepasida o‘rnatiladigan trosli tomlar 
ochiq taqsimlash qurilmalari, elektr jixozlar, boshqaruv apparaturalari 
qurilmalariga xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarni maydon ta’siridan 
himoyalashga xizmat qiladi.O‘tov, qalqon va b. ko‘rinishidagi ko‘chma
ekranlash qurilmalari metall tunukalar, to‘rlar, metallashgan mato, po‘lat 
troslar yoki simlardan yasaladi.