Universiteti voleybol, basketbol nazariyasi va uslubiyati kafedrasi a. A. Pulatov, M. A. Qdirova

d) muallaq holatda.
6. Qaysi о 'yinchini «birinchi templi» deyishadi?
a) bo'yi baland о 'yinchini;
b) bo ‘y i p a st о ‘yinchini;
c) past to ‘p uzatganda hujum qiluvchi о yinchini;
d) kom binatsiyani birinchi boshlovchi о ‘yinchini.
7. 
Hujum zarbasi uchun qaysi holatda bir qo'llab to'p uzatish mumkin?
a) oyoqlar to ‘g ‘ri turgan holatda;
b) yarim о ‘tirgan holatda;
c) sherigiga orqa bilan turgan holatda;
d) muallaq holatda.
S. O'yin texnikasini olib borish vositasiga nima kiradi?
a) o y in d a fikrlash; 
b) texnika kombinatsiya;
c) texnik usul va u lam i bajarish turlari;
d) jo y tanlash va harakatlanish.
9. 0 ‘yinni olib borishning taktik turlariga nima kiradi?
a) hujum; 
b) to'p kiritish;
с) о ‘yin sistemasi va taktik kombinatsiya; 
d) himoya.
10. Voleybolchining taktik harakatlarini amaliy o ‘rganish qaysi ketma-
ketlikda olib boriladi?
a) video yozuvni ко ‘rish (sxemalar), trenirovkada tadbiq etish,
musobaqada qo ‘llash;
b) y a k k a harakatlarni o'zlashtirish, keyinchalik esa guruhli, ja m o a li
mashqlarni qo ‘llash;
c) ta ’kidlash, texnik mashqlar, taktik mashqlar;
d) raqibsiz, kam fa o lli raqib bilan, musobaqa shaklda.

---

VII BOB. JISMONIY TAYYORGARLIK VA UNI
SHAKLLANTIRISH
Jism oniy tayyorgarlik — bu barcha jism oniy sifatlarni tanlangan 
sport turi xususiyatlariga rnos yo‘nalishda praporsional shakllan- 
tirishga qaratilgan jarayon b o ‘lib, tex n ik-tak tik tayyorgarlik va 
sport m ahoratining poydevoridir.
M a’lum ki, voleybol o ‘yinining m ohiyati, ju m lad an , texnik- 
ta k tik h a ra k a tla rin in g ijro etilish i a k sariy a t «hav o d a» , y a ’ni 
tayanchsiz holatda am alga oshirilishi bilan farqlanadi. Sakrab zarba 
berish, t o ‘siq q o ‘yish, to ‘p uzatish, yiqilib to ‘p qabul qilish, to ‘p 
kiritish bunga yaqqol misol b o ‘la oladi.
So‘nggi yillarda o ‘yin qoidalarining keskin o ‘zgarishi (tananing 
barcha qismi bilan to ‘p qabul qilish, hisobning tay-breyk tizim ida 
o lib b o rilish i, «libero» o ‘y in c h isin in g jo riy etilish i, o ‘y in ch i 
alm ash in u v in in g to ‘g ‘rid a n -to ‘g ‘ri am alga oshirilishi, t o ‘rning 
pastki qism iga tegishga ruxsat berilishi va h.k.) o ‘yin su r’atining 
yanada jadallashishiga olib keldi.
M utaxassislar to m o n id a n an iq lan g an k i, h a r b ir m usobaqa 
o ‘yinida voleybolchilar 300—600 m arta, h atto undan ko ‘p sakrab 
ijro etiladigan texnik-taktik m alakalam i b ajarar ekanlar.
Agar o ‘yindan oldingi «razm inka» davom idagi sakrashlar, o ‘yin 
vaziyatlarida to ‘psiz ijro etiladigan chalg‘ituvchi sakrashlar e'tiborga 
olinsa, qayd etilgan sakrashlar hajm i yanada ortadi. B ordi-yu bu 
sakrashlam ing yillik hajmi nazarda tutilsa, zam onaviy voleybolda 
yuksak natijaga erishish qanchalik jism oniy im koniyatlarga bogMiq 
ekanligi ayon b o ‘ladi.
D em ak, jism oniy tayyorgarlik texnik-taktik tayyorgarlik bilan 
ch am b arch as bog‘liq b o ‘lib, yuksak sport m ah oratining shakl- 
lanishida poydevor sifatida m uhim aham iyat kasb etadi.
155

---