Universiteti geografiya kafedrasi 5610200-Mexmonxona

Mehmondo’stlik san’atida xodimlarga qo’yiladigan talablar. Mehmonxonalarda xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarga qo‘yiladigan talabalarni shartili ravishda 4 guruxga bo‘lish mumkin.

1. Malaka, ixtisos (mehmonxonalaridagi hamma darajalar uchun).

1.1 Hamma xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar professional tayyorgarlikdan o‘tishlari zarur. Tayyorgarlik darajasi ular ko‘rsatayotgan xizmatlarga mos bo‘lishi kerak. Bir xodim mehmonxonada yashovchilarning xavfsizligini ta‘minlash bo‘yicha tayyorgarlik ko‘rishi boshqa xodim ularni umumiy ovqatlantirish xavfsizligi soxasida malakaga ega bo‘lishi kerak.

2. CHet tillarni bilish.

1. 
   yo‘lduz darajasidagi mehmonxonalarda qabul qilish va joylashtirish xizmati xodimlari bitta chet tilini bilishlari kifoya.
   
2. 
   yuulduz darajadagi mehmonxonalarda ham talab shunday.
   
3. 
   yo‘lduz darajasidagi mehmonxonalarda hamma xodimlar 2 ta chet tilini yoki shu xududga keluvchi mijozlar ko‘proq gaplashadigan tillarini yetarli darajada bilishlari lozim.
   
4. 
   yo‘lduzli mehmonxonalarda ham xuddi shunday talablar qo‘yiladi lekin tillarni yanada yuqori darajada bo‘lishi kerak.
   

5. 
   yo‘lduzli mehmonxonalarda hamma xodimlar nomida 3 ta chet tilini bilishi va mijozlar bilan erkin gaplasha olishlari kerak.
   

   3. Axloq, xulq – atvor.

Hamma darajadagi mehmonxona xodimlari mehmonxonada mehmondo‘stlik sharoit yaratishni bilishi, mijozning har bir iltimosni hayrixoxli bilan bajarishga tayyor bo‘lishi, yashovchilar bilan muloqotda vazmin va sabr – toqatli bo‘lishlari zarur.

3. Meditsina (tibbiy) talablar.

Hamma darajadagi mehmonxonalarning xodimlari vaqti – vaqti bilan tibbiy ko‘rikdan o‘tishlari va bu xaqida tegishli sertifikat olishlari kerak.

3. Uniforma.

Hamma darajadagi mehmonxonalarning mijozlar bilan muloqotda bo‘luvchi xodimlari har doim formali kiyim kiyishlari kerak. Formali kiyim doimo toza va yaxshi ko‘rinishda bo‘lishi kerak. Formali kiyim bilan birga har bir xodim o‘z ismi, familiyasi yozilgan shaxsiy znachok taqib yurishi kerak.
Hamma mehmonxona komplekslarida xodimlarning dam olishi va ovqatlanishi uchun alohida sharoitlar yaratilgan bo‘lishi kerak. Bu sharoitlarning xajmi xodimlar miqdoriga mos kelishi kerak.
Mehmonxona kompleksiga xizmat ko‘rsatuvchi, ovqatlantirish korxonalarining xodimlariga qo‘yiladigan umumiy talablar.

1. 
   Tovar, ofitsiant va nitrometrdotel‘ malaka tekshiruvlar va testlar natijalariga ko‘ra konkurs asosida qabul qilinadi.
   
2. 
   Metrdotel‘, ofitsiantlar, borish bittadan kam bo‘lmagan yevropa tillarini bilishlari kerak. Guruxga har xil tillarni biluvchi ofitsiantlar ham kushiladi.
   
3. 
   Muntazam ravishda 5 yilda 1 marta ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish, administrativ, boshqaruv, texnik xizmati xodimlari malaka darajasini tekshirish natijasida kayta attestatsiyadan o‘tkaziladi.
   
4. 
   Har 3 yilda sayyohlik korxonasining xodimlarini malakani oshirish kurslarida maxsus dastur byicha kayta prfessional tayyorgarlikda o‘tkazilishi zarur.
   
5. 
   Hamma xodimlar formali, maxsu yoki sanitar kiyim va poyafzal kiyib yurishlari kerak.
   

Kiyim shu korxonada o‘rnatilgan muomila bo‘yicha, toza va yaxshi xolatda bo‘lishi kerak.

6. 
   Hamma ovqatlanish, xurmatdagi sayyohlarga xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar formali kiyim bilan birga mehmonxona belgisi, xodimning manbasi, familiyasi va ismi yozilgan znachok takib yurish kerak.
   
7. 
   Metrdotel‘ning kiyim boshqalarda rasmiy bezagi bilan ajralib turadi. Farq yoki smoking kiygan bo‘lishi ham mumkin.
   
8. 
   Xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarning tashqi ko‘rinishi tartibli, ozada bo‘lishi kerak. 9.Mehmonxonalarga xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar ularga nisbatan odobli, e‘tiborli va
   

sermulozamatli bo‘lishi kerak.
10.Xodimlar ish joylarida boshqa ishlar bilan shug‘ullanishlari mumkin emas. 11.Oshxona, texnik xizmat va yordamchi xizmat xodimi mijozlarning xonalarida sanitar
va maxsus kiyimda ko‘rinmasliklari kerak, agar bevosita vazifalarni bajarmayotgan bo‘lsalar.
Nizom xodisa yuz berganda xodim darxol navbatdagi administratorchi, metrdotel‘ni yoki korxona direktorini chaqirishi lozim.
Qanchalik qiziq bo‘lmasin, lekin ko‘pChilik uchun butun tatilni magazinlarida harid qilib o‘tkazish uchun safarga chiqish oddiy xoldir. Xodimlar u yoki bu mamlakatga qilingan tashrifini eslatib turadi. Har bir mamlakat u yoki bu narsani ishlab chiqarishi bilan ajralib turadi. SHotlandiya – aviatorlar, Meksika – sombrero, Irlandiya – odelo, Frantsiya – duxi.
«Daydilik» bu holda – sarguzashtlar inson zoti instinktlar ishtiyoqi o‘tirmasdan, uni bir joyda yegiliklarni qidirishga undaydi. Ilgari ko‘p safar qilish jamiyat tomonidan rag‘batlantirmasdi. Lekin yevropalik aholi bundan mustasno. G‘arbiy nemislar Avstraliyaga tashrif buyurivchilarning 86% ini tashkil qiladi. Ular yana Yugoslaviya, Italiya va Ispaniyaga ham tez – tez sayyohat qiladilar.
Amerikaliklar asosan ta‘lim dasturlari bo‘yicha sayyohat qilishni xush ko‘radilar. Uning Rim, Amsterdam «Parijni afzal ko‘radilar». Lekin sayyohlarning ham ko‘payishi kutilmoqda.
Salomatlikni yaxshilash uchun sayyohatchilar, insonlar salomatligini yaxshilash va hayotni uzaytirish maqsadida suv zaxiralari mavjud kurortlariga, dengiz bo‘yicha sayyohat qiladilar. Ko‘p mehmonxonalar ham o‘z xizmatlar tarkibiga balchikli va mineral vannalar quyilgan. Bilim olish uchun sayyohat qilish, sayyohatlar insonga yangi bilimlarga ega bo‘lish istagini kolirishga imkon beradi. Yevropada dam oluvchi amerikaliklarning ko‘p qismini maktab ukituvchilari tashkil qiladi. Talablar yolgiz o‘zlari ya‘ni univesitet xomiylik qiladigan guruxlar bilan yevropa bo‘ylab sayyohat qiladilar.
Amerikaliklarni Yevropa doimo o‘ziga jalb qilgan. Ular har birining avlodi yevropadan yangi yer izlab va din erkinligi maqsadida amalga oshib utgan deb uylaydi. Ispaniyada sayyohlar korridada qatnashishlari Frantsiyada inkodromlarda pul sarflaydilar.
Azart uchun sayyohat qilish azart o‘yinlariga qiziqishni tavakkal qilishga intilishi har qanday madaniyatda u xox oddiy xox murakkab bulsin uchratish mumkin. Ko‘pChilik uchun tavakkal qilish xuddi narkotikka bog‘langandek ishkiboz bo‘ladilar.
Atlantik – Siti, Los – Vegas kabi joylarda ishkiboz uynchilarga hayotdagi bir xillikda talaffus qiladilar. Los – Vegas yilga 14 mln. sayyohlar jalb qiladi.
O‘zbekistonda mehmonxona industriyasini rivojlantirish tendentsiyalari. Mehmonxona sanoati korxonalarining yuzaga kelishi qadimgi Rim bilan aloqadordir (taxminan er.av.50-yillar). Rim Imperiyasi yirik bo‘lganligi sababli amaldor va savdogarlar tez-tez tashqariga chiqib to‘rganlar. Natijada ularni joylashtirish uchun doimiy xovli-joy va tavernalar yuzaga kelgan.
Rim davlatining asosida qat‘iy sinfiy tizimning mavjudligi joy bilan ta‘minlash korxonalari rivojiga ham e‘tiborni kuchaytirdi. Xatto davlat amaldorlari yo‘lga otlanishdan
avval o‘z qo‘l ostidagilari orqali joylashish o‘rnini kelishib olishga odatlandilar.
Qadimgi Rimdagi qo‘nib o‘tish manzillari asosiy yo‘l bo‘yida va qishloqlarda joylashgan, faqat qulaylik xaqida gap bo‘lishi mumkin emasdi.
Rim Imperiyasininig qulashi bilan xovli va tavernalar o‘z - o‘zidan inqirozga uchradi. Faqat 4 asrdan so‘nggina, O‘rta asr davri (500- 1300 y.) boshlangungacha, yangi turda joylashtirish korxonalari yuzaga kela boshladi.
Jaxon mehmonxona sanoati rivojiga O‘rta asrlarda Angliyada sodir bo‘lgan jarayonlar ham o‘z ta‘sirini o‘tkazdi. 1066 yilda Angliyaning istilo qilinishi oqibatida sayoxatchilar soni oshdi. Xususiy uylar mehmonxona o‘rnini bosdi va xovlilar tijorat korxonasi sifatida qo‘llandi.
O‘rta asrlarda odamlar muqaddas joylarga ko‘proq tashrif buyura boshladilar. O‘sayotgan talabni qondirish maqsadida turar joylarni kengaytirildi. Uyg‘onish davriga kelib esa, Yevropada iqtisodiy o‘sish boshlandi, mamlakatlararo aloqalar muntazam yo‘lga qo‘yildi.
Ingliz xovlilari yog‘ochdan qurilgan, yirik sayoxatchilar esa toshli qasrlarda va monastrlarda to‘xtash unda yashab turishni xoxlaganlar, bu joylar qaroqchilar xujumidan ishonchli ximoya qilingan. Lekin uyg‘onish davrida qirol Genrix VI monastrlarni tarqatib yuborish xaqida farmon berganidan so‘ng, sayoxatchilar xovlilarda qolishga majbur bo‘ldilar.
Evropa va Amerika bo‘ylab sayoxatga chiqa boshlagan inglizlar asta - sekin uy qurish va uni boshqarish sirlarini o‘zlashtirdilar.
Bugungi kunda dunyoda 30 mingdan ziyod turli otellar mavjud. Aniqrog‘i, bu ko‘rsatkich
―Reed Travel Grour‖ nashriyoti tomonidan chop etilgan ―Offical Hotel Guide–96‖ katalogida ko‘rsatilgan. Bu mehmonxonalardagi umumiy nomerlar soni 12 mln. ni tashkil qiladi.
Evropa mintaqasida nomerlar soni ko‘p. Ikkinchi o‘rinda Amerika va undan so‘ng Sharqiy Osiyo turadi. Mehmonxonalar qurish tobora avj olib bormoqda. 1995 yilda AQSHning o‘zida 82 ming o‘rinli mehmonxonalar qurib bitirildi. Jadal qurilishlar turistlar ko‘p boradigan joylarda davom etyapti. Bu Janubi – Sharqiy Osiyo orollari, masalan, Bali (Indoneziya) va Pxuket (Tailand) dadir.
Yirik mehmonxona tizimi tomonidai qiziqish Mal‘div Respublikasi va ba‘zi Afrika mamlakatlaridan ham kuzatilmoqda.
Dunyodagi eng yirik otel‘ Tailandning Pataya shaxrida joylashgan ―Ambassador City Jomitien‖ dir. U 5100 nomerli bo‘lib, 40 mt atrofidagi maydonni egallaydi.
Jadvalda ko‘rsatilishicha, 20 ta eng yirik otellarning 13 tasi Las – Vegasda joylashgan. Zamonaviy Las-Vegas aloxida yirikligi bilan farqlanadi. Yaqindagina eng yirik deb hisoblangan (masalan, 1515 o‘rinli ―Caesuras Palace‖) bugun 20 ta eng yirik otellar ro‘yxatiga ham kirmay qoldi.
Las-Vegas – bu umum e‘tirof etilgan xordiq sanoatining lideri sanaladi. SHaharda 50 ta kazino bo‘lib, ularning ko‘pi otel‘ xududlarida joylashgan. Ushbu otellardagi apartamentlar o‘lchami va qulayligi jixatidan eng katta va yaxshisidir. Bunda mini-basseynlar, bir nechta yirik teleekranlar, 2 va undan ortiq xonalar, xol va yotoqxonalar, oshxona hamda barlar mavjud. Bunday apartamentlar binoning aloxida ajratilgan tomonida joylashtirilgan va xususiy ya‘ni atab qo‘yilgan joy (bron qilish) xizmatiga ham ega.