Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

nuklein kislotalar
deb ataladi. Nuklein kislotalarning ushbu ta‘rifi ularning 
birlamchi qurilishini shakillantiradi. 
DNK va RNK ning birlamchi qurilish darajasi deb - bir tekislikda joylashgan 
polinukleotid zanjir
ga aytiladi.

---

77 
Yuqorida joylashgan mononukleotid dezoksiribozasining uchinchi uglerod 
atomi (3
1 
– OH) va pastda joylashgan mononukleotid pentozasining beshinchi 
atomi (5
1 
– OH) fosfat kislota (3
1
-5
1
bog‘) yordamida birikkan, buning natijasida 
mononukleotidlarning uzluksiz ketma-ketligi hosil bo‘ladi. Bu bog‘ 3
1
-5
1
–
fosfodiefir bog‘idir (
birlamchi qurilish
). 
DNK va RNK zanjirining uzunligi zanjir tarkibiga kiruvchi mononukleotidlar 
soniga bog‘liq va 3
1 
va 5
1
tomonlarga ega.
5
1 
– tomoni nukleozid 5
1
-trifosfatni saqlaydi. 
3
1 
– tomoni - OH gruppani saqlaydi. Bundan kelib chiqadiki, nukleotid 
zanjirlar polimer va 5
1
→3
1
, 3
1
→5
1
yo‘nalishiga ega.
Genetik axborot DNK tarkibida maxsus ―so‘zlar‖- kodogenlar yordamida 
yozilgan. Har bir kodogen nukleotidlar tripletidan tuzilgan. Hamma turdagi RNK 
larni birlamchi qurilishi haqida axborot DNKda struktur genlar tarkibida yozilgan.
Nuklein kislotalarning ikkilamchi qurilishi
(ikki ipli antiparallel ko‘rinishga ega) 
1950 yilgacha nuklein kislotalarning molekulasi to‘rtta nukleotiddan, ya‘ni 
tetranukleotid tartib bilan kelishi aniqlangan. Keyinchalik bu fikirga D. Chargaff 
aniqlik kiritgan. U har bir organizm o‘zining nukleotidlar taqrtibiga ega va har 
doim DNK molekulasi tuzilayotganda (A) – adenin bilan (T) – timin, (G) – guanin 
bilan (S) – sitozin juftlashadi deb quyidagi qoidasini taqdim qildi.