Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

Chargaff qoidasi:
 
1. Purin va pirimidin nukleotidlarning yig‘indisi teng: A + G
= 
1; 
S + T
2. Adenin - (A) miqdori Timin - (T) miqdoriga teng : : A
= 
1 , A =T; 
T
3. Guanin - (G) miqdori Sitozin - (S) miqdoriga teng ; G
= 
1, G =S; 

---

78 
S
4. Azotli asoslardagi olti amino (NH
2
) guruh miqdori olti keto (C=O) guruh 
miqdoriga teng ; G + T = A + S 
5. O‘zgaruvchanlikka faqat A+T va G + S lar ega. 
Agar A + T › S + G AT tip DNK molekulasi deyiladi 
Agar S + G › A + T GS tip DNK molekulasi deyiladi 
Shu qoidaga asoslanib 1953 yil Uotson va Krikklar DNK ning qo‘sh spiral 
modelini yaratdilar. DNK ning 2 – lamchi (qo‘sh spirali) qurilishi bitta 
polinukleotid zanjirning ikkinchi polinukleotid zanjiriga juftlashishidan hosil 
bo‘ladi.
U ikki ipli antiparallel ko‘rinishga ega. Bunda birinchi zanjirni azot asosi 
bilan ikkinchi zanjirning azot asosi orasida vodorod bog‘lar hosil bo‘ladi. Har bir 
nukleotid balandligi 0.34 nm 
ga teng. 
Spiralni bitta o’rami 10 ta nukleotiddan
iborat, 
balandligi 3,4 nm
ni tashkil qiladi.
DNK ning ikkilamchi 
qurilishi komplementar prin-
sipi asosida tuziladi.
Demak, 
(C) 
uglerod 
komponentlari va fosfatlari
(PO
4
) tashqarida joylashgan 
(stopka monet) Ochao va 
Chargaff azot asoslari yuqorida 
aytilgandek 
komplementar 
printsipi asosida tuzilgan. 
Azot asoslari adenin va 
timin orasida ikkita vodorod 
bog‘i 
A=T
, guanin va sitozin 
orasida uchta vodorod bog‘i 
G≡S
bilan bog‘langan.
Zanjirlar yo‘nalishi anti-
parallel 5
1
→3
1
, 3
1
→5
1
.
Zanjirda muhim rolni 
nafaqat (H) vodorod bog‘lari 
balki van-der-vals bog‘larini 
roli muhim.