Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

Lipoliz
← s AMF→ 
glikogenoliz
(jigar,sk.muskullarida) 
↓ 
O
2
→ Q
Qalqonsimon bez funktsiyasini buzilishi. 
 iperfunktsiya 
– yodtironinlarni xaddan tashqari ko‘payib ketishi kuzatiladi – 
tireotoksikoz 
yoki 
Bazedov 
kasalligi. Bunda kasallarni qonida T
3
miqdori 
oshgan bo‘ladi. 
Tireotoksikozni 
belgilari:
Uglevodlarni 
va 
yog‘ 
depolaridagi 
triglitseridlarni parchalanishi tezlashishi. Yog‘ kislotalarni, glitserinni va glikoliz 
substratlarini parchalanishini tezlashishi O
2
sarf bo‘lishini ko‘paytiradi. Bunda 
mitoxondriya kattalashib, bo‘rtib qoladi, ularni shakli o‘zgaradi. Shu sababli 
tureotoksikozni og‘ir formalarini Mitoxondriya kasalligi ham deyiladi. Kasallik 
davom etgan sari organizmda oqsillarni parchalanishu ustunlik qila boshlaydi, 
bunda N
2
yo‘qotish natijasida (-) manfiy azot balansi kuzatiladi. 
Kasallikni tashqi belgilari ham bor
: Asosiy almashinuvni kuchayishi, 
tana haroratini ortishi, vazn kamayishi, taxikardiya, asabiylik, ko‘zlarni olayib 
ketishi. Bu turdagi o‘zgarishlar xirurgik yo‘l bilan yoki gormonlarni hosil 
bo‘lishini pasaytiruvchi preparatlar yordamida tuzatiladi. 
Gipofunktsiya 
– chaqaloqlardagi yoki yosh bolalarni gipofunktsiyasi 
kretinizm
yoki 
bolalar miksidemasi
deyiladi. Bunga ko‘zga yaqqol tashlanib 
turadigan jismoniy va aqliy zaiflik, bo‘yi past bo‘lishi, tana nopropartsional 
tuzilishi xos. Moddalar almashinuvi juda pasr, tana harorati ham me‘yordan past. 
Sababi:
Yodtironinlarni hujayrani o‘sishi, ko‘payishi va diferensirovkasiga 
ta‘siri kamayishi.
Katta odamlardagi gipofunktsiya – 
miksidema
deyiladi. Tashqi 
ko‘rinishidan bu odamlar sog‘lardan farq qilmaydi. Lekin ularda metabolizm 
pasaygan, tana harorati ham past, hotirasida buzilishlar, terini yangilanib turishi 
buzilgan (teri qurib ketadi), to‘qimalarda uglevod va lipidlarni aerob 

---

229 
parchalanishi va hamma energetik jarayonlar kamaygan. Bunday kasallarni
gormon yuborish yo‘li bilan davolash mumkin (T
3
)