Umumiy mavzu: Fermentlarni tuzilishi, хоssalari va funktsiyalari

fosfodiestеraza
lar ishtirokida
quyidagi sxеma bo‘yicha amalga oshadi: 
 3
1
, 5
1 
– sAMF(yoki 3
1
, 5
1
– sGMF) + 
H
2
O fosfodiesteraza
→5
1
 –AMF(yoki 5
1
– GMF) 
Erkin AMF yoki GMF protеinkinazalarni faollash xususiyatga ega 
emaslar. Fosfodiesterazlardan tashqari hujayrada
fosfoprotеidfosfotaza
lar 
bo‘lib, ular fosfoprotеidlarni quyidagi sxеma bo‘yicha gidrolizlaydi. 
Fosfoprotеid + H
2
O → Oqsil + H
3
PO
4
 
Fosfodiestеraza 
va 
fosfoprotеidfosfotazalar 
ta‘siri 
natijasida 
gormonlarning butunlay ta‘siri to‘xtatiladi.

---

225 
Demak, faol proteinkinaza hujayradagi oqsillarni ATF ishtirokida 
fosfoproteidlarga aylantirib, hujayradagi modda almashinuvi yoki boshqa 
jarayonlarni o‘zgartirib gormon ta‘siri to‘xtagandan so‘ng hujayradagi ortiqcha
sAMF molekulalari fosfodiesterazalar ta‘sirida 5
1
–AMFgacha gidrolizlanadi. 
Faol proteinkinaza faol bo‘lmagan holatga o‘tib, fosfoproteidlar esa fosfatazalar 
ta‘sirida oqsillarga aylanib, gormonning ta‘siri to‘xtatiladi.
Mexanizmi: Guanilattsiklaza
adеnilattsiklazadan farqli ravishda 2 
qismdan iborat– retseptor va katalitik qism. Uning adenilattsiklazadan farqi 
shundaki u hujayra mеmbranasi bilan mustahkam bog‘lanmagan, shuning 
uchun u tomonidan boshqariladigan rеtsеptor, guanilattsiklaza bilan tutashishi 
uchun mеmbranani lipidli qatlamida chuqurroq joylashgan bo‘ladi. Lеkin N – 
oqsil qismi bo‘lmaydi. 
sGMF-kinaza dimеr dеb tahlil qilinadi. Har bir subbirlik uchun katalitik 
markazi (C) va sGMF ni bog‘laydigan qismi (R) bo‘ladi, ya‘ni gormon
rеtsеptor komplеksi guanilattsiklazani aktivatori hisoblanadi. 
Protеinkinazani aktivlash uchun ikki molеkula sGMF R-qismi bilan 
bog‘lanishi mumkin. Aktivlangan protеinkinazalarni roli oqsillarni quyidagi
sxеmaga binoan fosforillashdir: