|
Ekstraktlar dori moddasini o‘simlik xomashyosining suv, spirt yoki efir yordamida ajratib olib, keyin erituvchini bug‘- lantirish yo‘li bilan hosil qilinadi. Ekstraktlar 1:1 yoki 1:2 kon- sentratsiyada tayyorlanadi. Nastoykalarga nisbatan ekstraktlarda modda miqdori yuqori konsentratsiyada tayyorlanadi. Ekstraktlar suyuq (Extract fluida), quyuq (Extaract spissa), quruq (Extracti sicca) bo‘ladi. Ekstraktni yozib berishda retsept dori shaklining nomidan boshlanib, keyin o‘simlikning nomi, miqdori, uni ishlatish usuli yoziladi.
Misol: Rp.: Extract Frangulae fluidi 30 ml
D.S. 20 tomchidan uxlashdan oldin.
Novogalen moddalar dorivor o‘simliklar xomashyosidan oli- nib, kerak bo‘lmagan moddalardan imkoni boricha tozalangan ajratmalardir. Ularda o‘simlikdagi ta’sir qiluvchi moddalar yig‘indisi bo‘ladi. Novogalen moddalar ichish uchungina emas, parenteral yo‘l bilan yuborish uchun ham ishlatiladi. Bu moddalar ofitsional bo‘lib, kimyo-farmatsevtika zavodlarida tayyorlanadi. Ichish uchun flakonlarda, inyeksiya qilish uchun ampulalarda chiqariladi. Novogalen moddalar terapevtik jihatdan juda faol va saqlashga chidamli bo‘ladi. Ularni yozib berishda qisqartirilgan usul ishlatiladi, mod- daning nomi va uning miqdori ko‘rsatiladi.
Misol: Rp.: Lantosidi 15 ml
D.S. 15 tomchidan kuniga 2 marta.
Rp.: Digalen — neo 1 ml D.t.d. N 10 in amp.
S. Kuniga 1 marta 1 ml teri ostiga yuborilsin.
Inyeksiyalar uchun ishlatiladigan dori shakllari
Dori moddalarini bevosita to‘qima, organizmning bo‘shiq- lariga yoki suyuq muhitiga shpris yoki ignasimon inyektor yordamida yuborishni inyeksiya deyiladi. Inyeksiya uchun ishlatiladigan dorilar eritma, suspenziya, kukunlar shaklida ishlab chiqariladi. Inyeksiya uchun dorilar, asbob-uskunalar, idishlar alohida sterillanadi.
Inyeksiya uchun ishlatiladigan suyuq dori shakllarini tayyor- lashda erituvchi sifatida inyeksiya uchun ishlatiladigan suvlar (Aquae proinjectiobus), bodom moyi (Oleum Amugdalarum)dan foy- dalaniladi. Agar organizmga inyeksion eritma ko‘p miqdorda yuborilgan bo‘lsa, erituvchilar sifatida osh tuzi fiziologik eritmasi (Sol natrii chloridi isotonicae 0,9 %) ishlatiladi. Inyeksiyaga ishlatiladigan ofitsional dori shakllari sanoatda ampula yoki flakon- larda ishlab chiqariladi. Ampulalarda eritma nomi, uning kon- sentratsiyasi va miqdori millilitrlarda ko‘rsatiladi. Eritmalar ampu- lalarda 1,2,5,10,20,100 va 200 ml.da ishlab chiqariladi. Eritmalarni ampulalarda yozib berishda retseptning qisqartirilgan turi qo‘lla- niladi. Retseptda ampulalar soni ko‘rsatiladi.
Misol: Rp.: Sol Novocaini 0,5 % — 5 ml D.t.d. N10 in amp.
S. Inyeksiya uchun.
Rp.: Novocaini 0,5
Sol Natrii chloridi isotonical 25 ml Sterilisetur!
D.S. Mahalliy anesteziya uchun.
Inyeksiya uchun kukunlar, suspenziyalar hamda organik mod- dalar ishlatish mumkin.
Misol: Rp.: Pitu ituni 1 ml (5 TB)
D.t.d. N 5 in amp.
S. Teri ostiga 1 ml.dan kuniga 1 marta.
Rp.: Thiophosphamidi 0,01 D.t.d. N 10 in amp.
S. Ampulalardagi dorini 4 ml inyeksiya uchun ishlatiladigan sterillangan suvda eritib, kuniga 1 marta mushaklar orasiga yuborilsin.
Rp.: Susp Cortizoni acetatis 2,5 % — 5 ml D.t.d. N 10 in amp.
S. Kuniga 1 marta mushaklar orasiga yuborilsin.
Rp.: Benzilpenicillini Natrii 500 000 TB D.t.d. N 12
S. Flakondagi miqdorni 0,5 % — 5 ml Novokain eritmasida eritib 500000 TB muskul orasiga har 6 soatda yuborilsin.
Rp.: Insulini 5ml (1ml—40 TB)
D.t.d. N 6
S.Teri ostiga 20 TB
Kuniga 2 marta yuborilsin.
Rp.: Heparini 5 ml D.t.d. N 3
S. 5 000 ED 1 ml.dan venaga asta-sekin yuborilsin.
Flakondagi dori moddalari bir necha bor ishlatilishi mum- kin, shuning uchun flakonni aseptik sharoitda ochish va yana qaytadan berkitib qo‘yish mumkin. Inyeksiya uchun ishlatila- digan noofitsional suyuq dori shakllari dorixonada tayyorlanadi. Bunday eritmalarga retsept qisqartirilgan va kengaytirilgan tur- larda yoziladi. Eritma bir necha ingridiyentlardan iborat bo‘lsa yoki erituvchi sifatida osh tuzi yoki glukozaning izotonik eritmasi ishlatilsa, retsept kengaytirilgan holda yozib beriladi. Retseptda dorini sterillash zarurligi ko‘rsatiladi.
Misol: Retseptni qisqartirilgan shaklda yozish Rp.: So. Natrii chloridi
isotonici 0,9 %—500 ml Sterilisetur!
D.S. Teri ostiga tomchilab yuborilsin.
Rp.: Novocaini 0,5
Sol Natrii chloridi isotonical 0,9 % — 200 ml M. Sterilisetur
D.S. O‘tkazgich anesteziya uchun.
Ampulali moddalar afzalroq bo‘ladi, chunki hamisha ishlatishga tayyor steril dori moddalardan iborat. Shu munosabat bilan ampulali moddalar tez yordam ko‘rsatish amaliyotida juda kerakli vositadir. So‘nggi vaqtda inyeksiya qilinadigan ba’zi eritmalarni solish uchun shisha ampulalar o‘rniga polietilendan tyubik shpris taklif etilgan. Bu shpris dori eritmasi bilan to‘ldirilgan, tiniq holda bo‘ladi, ularda inyeksiya qilish uchun igna bor. Tyubik shpris har qanday sharoitlarda ham shoshilinch yordam ko‘rsatish uchun qulaydir.
Yumshoq dori shakllari
Malhamlar
Do'stlaringiz bilan baham: |
