|
Mavzu: Draje, granula, qiyom va quruq qiyomlar ishlab chiqarishda ishlatiladigan moddalar biosamaradorlikga ta’siri. Qabul qildi: tadjiyeva aipashsha
Drajelar deb, dozalarga bo‘lingan, dori va yordamchi moddalar aralashmasiniqand granulalari ustiga ko‘p marotaba qoplash yo‘li bilan olinadigan, ichish uchun mo‘ljallangan qattiq dori shakliga aytiladi.
Drajelarning og‘irligi 0,1 dan 0,5 g gacha bo‘ladi.
Afzalligi:
Draje dori shakli olishga yaroqsiz moddalardan draje tayyorlash mumkin;
Dori moddasini nohush ta’mini berkitadi;
Dori moddasini qitiqlovchi (razdrajayushee) ta’sirini kamaytiradi; berkitilganligi
Dori moddasini tashqi ta’sirlardan himoyalaydi
Kamchiliklari:
Dozalarga aniq bo‘linmaydi;
Ko‘rsatilgan vaqtda parchalanishi qiyin;
Dori moddaning ajralib chiqish tezligi kam;
Bolalar amaliyotida tavsiya etilmaydi;
SHu sababli bu dori shakli istiqbolli emas .
Tashqi ko‘rinishi qurollanmagan ko‘z bilan 20 ta drajeni kuzatib aniqlanadi. Bunda drajelar dumaloq shaklga ega bo‘lishi kerak. Drajelarning yuzasi silliq, bir jinsli bo‘lishi kerak. Og‘irligi 1,0 g ± 10% dan oshib ketmasligi kerak.
O‘rtacha og‘irlik va undan chetlanishni aniqlash.
Drajelarning o‘rtacha og‘irligi va undan chetlanishi xususiy maqolada ko‘rsatilgan usulda aniqlanadi
Draje tarkibidagi ta’sir etuvchi modda miqdoridagi chetlanish xususiy maqolada ko‘rsatilgan usulda aniqlanadi
Drajelarning og‘irlikdagi farqlarini aniqlash uchun 20 ta drajeni birgalikda 0,001 g aniqlikda tortib, o‘rtacha og‘irligi aniqlanadi. So‘ng xar bir draje shu aniqlikda alohida tortilib, o‘rtacha og‘irlikdan farqi, foiz miqdorda topiladi.
0,1 g gacha bo‘lgan drajelar uchun bu farq +10%,
Granulalar – Granulae, ―donacha degan ma‘noni anglatib, shakli dumaloq
Sharsimon, silindsimon yoki umuman shaklsiz, diametri 0,2 mm dan 3 mm gacha bo’lgan, ichish uchun mo’ljallangan tayyor dori turidir. Granulalar ikkita asosiy tarkibiy qismlardan iborat bo’lib, ular dori va
yordamchi moddalardir. Aksariyat xolatlarda granulalar yordamchi moddalar
ishtirokida tayyorlanadi.
Ayniqsa dozasi kichik bo’lgan dori moddalaridan, lekin umuman yordamchi
moddalarsiz tayyorlanadigan granulalar xam bugungi kun amaliyotida mavjuddir. Dori moddalarini granula qilishidan ko’zda tutilgan asosiy maqsad, dori
moddasining turg’unligini oshirish, uning qadoqlanishini osonlashtirish jarayoni uchun zarur bo’lgan sochiluvchanlik, sochiluvchan zichlik va saralanish kabi
texnologik xossalarini yaxshilash, qolaversa noxush xid va mazasini maskirovka
qilishdan iboratdir.
Granulalar ishlatilishi bo’yicha ikkiga bo’linadi: tayyor dori vositasi sifatida va
tabletka ishlab chiqarishda oraliq modda sifatida. Urodan ana shunday tayyor dori vositasi sifatida
ishlatiladigan granulalarning tipik vakilidir. Unnig tarkibi piperazin, geksametilentetramin, natriy benzoat, ,
litiy benzoat, quritilgan natiriy fosfat, natriy gidrokarbonat, vino kislotasi va qanddan iborat bo’lib,
podagra, surunkali poliartrit va buyrak kasalliklarini davolashda ishlatiladi. Unnig tarkibidagi piperazi
va litiy tuzlari siydik kislotasi bilan oson eruvchan birikma xosil qilib, uning organizmda chiqib ketishini
ta‘minlaydi. Plantaglyusid granulasi asosan plantaglyusid va qanddan iborat bo’lib, tibbiytda yallig’lanish va muShaklarning tarangligini susaytiruvchi (spazmolitik) dori vositasi sifatida ishlatiladi. Me‘da Shirasining ajralishini bir oz ko’paytiradi. Amidopirin granulasi amidopirin, qand va limon kislotasidan iborat bo’lib, odatda og’riq qoldiruvchi, haroratni tushiruvchi va yallig’lanishga qarshi dori vositasi sifatida ishlatiladi.
Ferroask granulasining tarkibi ferramid va askorbin kislotasi shuningdek, qanddan iborat bo’lib, tibbiyotda
temir yetishmovchiligi bilan yuzaga keladigan kam qonlikni davolashda ishlatiladi.
Granula dori turiga bo’lgan extiyoj yil sayin ortib bormoqda, chunki
mustaqil O’zbekiston Respublikasini aholisining yaqin 50% ni bolalar
tashkil etadi. Bolalarga tayyorlanadigan dorilar o’zini tashqi ko’rinish, xidi, mazasi bilan kattalarnikidan tubdan farq qilishi kerak. Bolalar dori turi iloji boricha konservantsiz, termik sterilizatsiya qilmasdan, asrab
avaylaydigan texnologiyani qo’llash kerak. Hozirgi vaqtda rivojlangan
mamlakatlarning yetakchi firmalarida "quruq qiyom" nomi bilan
yuritiladigan granulalarning ishlab chiqarish keng yo’lga qo’yilgan.
Bular asosan bolalar amaliyotiga
mo’ljallangan bo’lib, dorilarni achchiq mazzasi va yoqimsiz hidini korrigentlar
yordamida yaxshilangan bo’ladi. Ularni granula xolida ishlab chiqarishdan
kuzatiladigan asosiy maqsad. preparatni turg’unligini ta‘minlashdir. Odatda "quruq qiyom" ishlatishdan oldin yangi qaynatilgan va sovutilgan suvda
eritiladi (idishdagi belgisigacha etkaziladi). Eritilgan qiyom sovutgichlarda
714 kungacha saqlanishi mumkin. Ko’pincha "quruq qiyomlar" saharoza asosida
tayyorlanadi.
Bu usul ikki bosqichda amalga oshiriladi: birinchi bosqichda donadorlash uchun mo’ljallangan kukun oldindan maydalab, elaklab aralashtirilgan tabletka
tarkibiga kiradigan tolqonlar zettasimonaralashtirgichda bog’lovchi moddalar bilan namlanadi. Namlash uchun olingan bog’lovchi modda miqdori aralashmaga kiradigan moddalarning xususiyatlariga bog’lik bo’ladi: 10-30%, ba‘zan 40% va undan yuqori bo’lishi mumkin. Lekin namlangan massa barmoqlar orasiga olib ezib
quriganda, yopishib qoladigan va sochiluvchan bo’lmasligi kerak.
Bir xil va me‘yorida namlangan massa granulyator asbobi (3-5 mm li elak) orqali donador shaklga
keltiriladi va uni quritgichlarda ma‘lum namlik qolguncha quritiladi. Bu bosqich namlash yo’li bilan
donadorlash (vlajnaya granulyasiya) deyiladi. Ikkinchi bosqich yoki quruq xolda donadorlash. Birinchi bosqichda quritilgan massa qayta granulyatordan o’tkaziladi. Granulyator teshikchalarning diametri 1-3 mm ni, ko’pincha 1,5-2 mm ni tashkil etadi.
Donadorlashni ikki bosqichda olib borilishidan maqsad, donadorlargan massaning kattaligi nisbatan bir xil
bo’lib erishish, uning tez va bir me‘yorida quritilishini ta‘minlashdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
