Umumiy astronomiya

Astrometrik qo‘shaloq yulduzlar. Astrometrik qo‘shaloqlarda massalar markazi atrofida faqat yorqin tashkil etuvchisining orbitasini kuzatish mumkin. Agar ko‘rinayotgan komponentaning massasi biror yo‘sinda, masalan, uning yorituvchanligidan aniqlansa, ko‘rinmas yo‘ldoshning ham massasini aniqlasa bo‘ladi.

1830 yilda ilk bor topilgan astrometrik qo‘shaloq yulduz Sirius edi, uning xususiy harakati o‘ziga xos to‘lqinsimon ko‘rinishga ega. Uning atrofida kichik yo‘ldosh mavjud deb taxmin qilindi, u bir necha o‘n yildan so‘ng topildi (6.11 va 6.14 rasmlar). Ushbu qo‘shaloqning yo‘ldoshi Sirius B umuman yangi turdagi obyekt, ya’ni, oq karlik bo‘lib chiqdi.

6.14 rasm. Sirius va uning yo‘ldoshining fazodagi harakat yo‘llari

Sayyoraviy sistemalarni axtarish maqsadida Quyoshga yaqin tevaragida joylashgan yulduzlarning xususiy harakatlari batafsil o‘rganib chiqildi.

Masalan, harakatlarini o‘rganish orqali Barnard yulduzi ko‘rinmas yo‘ldoshlarga ega deb gumon qilinsada, boshqa yulduzlar atrofida sayyoraviy sistemalar topilganicha yo‘q, ular spektroskopik kuzatuvlar orqali ham tadqiq qilindi.