Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma 2.6.
1. Pensiya muǵdarı ne ushın asırılıp barılıwı kerek dep oylaysız?
2. Pensiya, napaqa hám járdem pullarınıń bir-birinen qanday 
ózgesheligi bar?
3. Nege pensiyanıń muǵdarın belgilewde eń kem is haqı tiykarında 
jumıs alıp barıladı?
4. Pensiyanıń túrli túrlerin alıw huqıqına iye adamlar degende kimlerdi 
túsinesiz?
!
Gáptegi pikirge yamasa ayırım sózlerge boljaw, ótiniw, gúman 
etiw, buyırıw, mısqıllaw hám t.b. qosımsha máni júkleytuǵın janapaylarǵa 
modal janapay
delinedi. 
Modal mánili janapaylardıń xızmetin 
aw, ay, shı, shi, ós, sesh, dá, 
a, á, o, mıs, mis, mısh, mish 
kómekshileri atqaradı. 
aw, ay, a, á, ó, ós, 
dá
janapayları ózleri dizbeklesip kelgen sózlerdiń, gáplerdiń mánisine 
beyimlesip, ózgermeli bolıp keledi. 
Shı, shi, sesh, ós
janapayları kóbinese buyrıq-ótinish mánisin 
bildiredi. 
Mıs, mis, mısh, mish 
janapaylar kek etiw, mısqıllaw mánilerin 
ańlatadı. 
?
Tapsırma 2.7.
 
Tekst boyınsha berilgen tapsırmalardı orınlań.
 
Pensiyanıń úsh túri bar:
!
!
!

---

109
1. Jasqa tiyisli pensiya;
2. Mayıplıq pensiyası;
3. Baǵıwshısın joǵaltqanlıq pensiyası.
Jasqa baylanıslı pensiyalar da óz gezeginde 2 túrli boladı:
1. Ulıwmalıq tiykarlarda tayınlanatuǵın pensiya;
2. Jeńillikli tiykarlarda tayınlanatuǵın pensiya.
Joqarıdaǵı pikirlerdi óz sózińiz benen ózlestirip jazıń. Jazǵan tekstińizde 
janapaylardan paydalanıń.
Ulıwmalıq tiykarlarda tayınlanatuǵın 
jasqa tiyisli pensiya
– erkekler 60 jasqa 
tolǵanda hám keminde 25 jıl miynet stajına iye bolǵanda, hayallar 55 jasqa tolǵanda 
hám keminde 20 jıllıq miynet stajına iye bolǵanda tayınlanadı. 
Texnologiyadaǵı, islep shıǵarıw hám miynetti shólkemlestiriwdegi ózgerisler, 
xızmetkerler sanı (shtatı) yaki jumıs túrleriniń ózgeriwine alıp kelgen jumıslar 
kóleminiń qısqarıwı yamasa kárxananıń jawılıwı múnásibeti menen jumıstan azat 
etilgen hám jumıssız dep esaplanǵan shaxslarǵa:
– erkekler – 58 jasqa tolǵanda hám is stajı keminde 25 jıl bolǵan bolsa;
– hayallar – 53 jasqa tolǵanda hám is stajı keminde 20 jıl bolǵan bolsa pensiya 
alıw huqıqına iye boladı.
Jasqa tiyisli pensiya islemeytuǵın pensionerlerge olar jasap turǵan orındaǵı 
sociallıq támiynat organları tárepinen tolıq muǵdarda tólenedi. Jumıs islep júrgen 
pensionerlerge olardıń jumıs ornında nızam hújjetlerinde belgilengen tártipte tólenedi.