Ulıwma orta bilim beriw mektepleriniń 7-klası ushın sabaqlıq

Tapsırma. 2.3.
 
Tekst ústinde ámeliy jumıslar isleymiz!
Pensiya (latınsha – tólem) – puqaralarǵa mámleket yamasa basqa subyektler 
tárepinen nızamda belgilengen halatlarda ayma-ay, ádette, ómirlikke 
tólenetuǵın tólemler, sociallıq támiynat forması esaplanadı. 
2-SABAQ
!
!
!
!
!
!
!
Gáptegi ayırım sózlerdiń yamasa pútin gáptiń mánisin kúsheytip 
kórsetetuǵın janapaylarǵa
 kúsheytiw janapayı 
delinedi. 
Kúsheytiw janapayınıń xızmetinde da, de, hám, tap, ǵoy, -aq hám 
t.b. kómekshi sózleri qollanıladı. Jazıwda -aq janapayı ózi qatnaslı sózden 
keyin kelip, defis arqalı jazıladı. 

---

107
Pensiya – puqaralardıń pensiya jasına jetkennen keyin, miynetke jaramsızlıq, 
baǵıwshısın joǵaltqanlıq yamasa uzaq múddetli kásiplik iskerlik penen baylanıslı 
halatta támiyinlew ushın belgilengen aylıq pul tólemi.
Tapsırma. 2.4.
1. Pensiya kimlerge beriletuǵınlıǵın aytıń.
2. Pensiya alıw ushın ne sebep jas ózgesheligi alınǵanlıǵın aytıp beriń.
3. Pensiya sózin ayma-ay beriletuǵın sociallıq támiynat pulı degen sóz 
benen almastırıp qollansaq bola ma?
4. Birinshi abzacta janapaylardan birin paydalanıp óz formasın ózgertip, 
mazmunın saqlap aytıp beriń.
5. Ekinshi abzacta qanday irkilis belgileri bar ekenligin aytıń. 
Pensiya tariyxı
Rim imperiyasında
birinshi márte áskeriy pensiyalar Guy Yuliy Cezar tárepinen 
kirgizilgen.
Islam mámleketinde
VII ásirde xalifa Omar tárepinen xalifalıqqa belgili 
muǵdardaǵı pul formasında pensiyalar járiyalanǵan. Húkimettiń ǵáziynesinde 
jıynalǵan salıqlar mútájlerge, kámbaǵallarǵa, qarıyalarǵa, jetimlerge, jesir hayallarǵa 
hám mayıplıǵı bar adamlarǵa beriw ushın jumsalǵan.
Franciyada
1673-jılı teńiz kúshleri xızmetkerleri ushın pensiya támiynatı 
járiyalandı. Ullı Franciya awdarıspaǵı dáwirinde 1790-jılı otız jıl xızmet etken hám eliw 
jasqa tolǵan mámleket xızmetkerleri ushın pensiya haqqındaǵı nızam qabıl etilgen. 
Prussiya
1825-jıl rásmiy shaxslar ushın birinshi pensiya jamǵarmasın 
shólkemlestirdi. 1889-jıl Germaniyada, 1891-jıl Daniyada, 1908-jıl Ullı Britaniyada, 
1910-jıl Franciyada ulıwmaxalıqlıq pensiya támiynatı járiyalandı.
Amerika shtatlarında pensiyalar 1928-1980-jıllar aralıǵında engizilip bolınǵan.