Reje: Minnetleme tu`sinigi; Minnetlemelerdin` tu`rleri; Minnetlemelerdi ori`nlawdi` ta`miyinlew Minnetleme tu`sinigi

REJE:
1. Minnetleme tu`sinigi;
2. Minnetlemelerdin` tu`rleri;
3. Minnetlemelerdi ori`nlaw;
4. Minnetlemelerdi ori`nlawdi` ta`miyinlew

Minnetleme tu`sinigi

Minnetleme subiektleri belgili huqi`qlarg`a iye bolg`an ha`m moyni`na minnetleme alg`an shaxslar esaplanadi`. Ha`r bir minnetlemede, a`lbette, eki ta`rep qatnasadi`. Belgili bir ha`rekettin` isleniwin ya`ki belgili ha`reketti islewden ti`yi`li`wdi` talap etiwge haqi`li` bolg`an ta`rep – kreditor dep ataladi`. Belgili ha`reketti islewge ya`ki ha`reket etiwden saqlani`wg` ma`jbu`r bolg`an ta`rep bolsa, qari`zdar dep ataladi`.
Minnetlemede kreditordi`n` talap etiw huqi`qi` ha`m sog`an jarasa qari`zdardi`n` minneti nege qarati`lg`an bolsa, soni`n` o`zi minnetleme obiekti esaplanadi`.
Minnetleme subiektleri belgili huqi`qlarg`a iye bolg`an ha`m moyni`na minnetleme alg`an shaxslar esaplanadi`. Ha`r bir minnetlemede, a`lbette, eki ta`rep qatnasadi`. Belgili bir ha`rekettin` isleniwin ya`ki belgili ha`reketti islewden ti`yi`li`wdi` talap etiwge haqi`li` bolg`an ta`rep – kreditor dep ataladi`. Belgili ha`reketti islewge ya`ki ha`reket etiwden saqlani`wg` ma`jbu`r bolg`an ta`rep bolsa, qari`zdar dep ataladi`.
Minnetlemede kreditordi`n` talap etiw huqi`qi` ha`m sog`an jarasa qari`zdardi`n` minneti nege qarati`lg`an bolsa, soni`n` o`zi minnetleme obiekti esaplanadi`.


Minnetlemelerdin` tu`rleri

• 
  Minnetlemeler o`zinin` mazmuni`, obiektleri, subiektlerine qarap to`mendegi tu`rlerge bo`linedi:
  
• 
  1)Unamli` mazmunli` ha`m unamsi`z mazmunli` minnetlemeler
  
• 
  2)Bir ta`repleme ha`m eki ta`repleme minnetlemeler
  
• 
  3)Belgili ha`reketti ori`nlawg`a qarati`lg`an ha`m alternativ minnetlemeler
  
• 
  4)Jeke xarakterge iye bolg`an ha`m jeke xarakterge iye bolmag`an minnetlemeler
  

1) Eger minnetleme ju`zesinen qari`zdar belgili bir ha`reketti ori`nlawg`a minnetli boli`p, kreditor a`yne sonday ha`rekettin` qi`li`ni`wi`n talap etiwge haqi`li` bolsa, bunday minnetleme unamli` mazmunli` minnetleme esaplanadi`. Mi`sali`, aldi`-satti`, mu`lkti ijarag`a beriw tarawi`ndag`I minnetlemeler.

Eger minnetleme boyi`nsha qari`zdar belgili ha`reketti islewden saqlani`wg`a minnetli, kreditor ha`reket etiwden saqlani`wdi` talap etiwge huqi`qi`na iye bolsa bunday minnetleme unamsi`z mazmunli` minnetleme esaplanadi`. Mi`sali`, baspadan shi`g`ari`w sha`rtnamasi` boyi`nsha avtor sha`rtnama ku`shinde bolg`an da`wirde o`z shi`g`armasi`n basqa baspaxanag`a tapsi`ri`wdan saqlani`w ma`jbu`riyati`n alsa, baspaxana avtordi`n` basqa baspaxana menen sha`rtnama du`ziwden saqlani`wi`n talap etiw huqi`qi`n aladi`.
2) Minnetlemede qatnasi`wshi`lardi`n` birinde tek talap etiw huqi`qi`, ekinshi ta`repte bolsa, tek minnetleme bolsa, bunday minnetlemeler bir ta`repleme minnetlemeler esaplanadi`. Mi`sali`, qari`z sha`rtnamasi`, qari`z sha`rtnamasi` boyi`nsha qari`z bergen shaxs qari`zdi`n` qaytari`li`wi`n talap etiw huqi`qi`na iye bolsa, qari`zdar o`z moyni`na alg`an qari`zdi` qaytari`w minnetlemesin aladi`.
Huqi`qi`y qatnasi`qta qatnasi`wshi`lardi`n` ha`r qaysi`si` ha`m huqi`q, ha`m minnetlemege iye bolsa, bunday minnetlemeler eki ta`repleme minnetlemeler esaplanadi`. Bunday minnetlemelerge mi`sal etip aldi`-satti` sha`rtnamasi`n mi`sal etiwge boladi`.
3) Eger huqi`qi`y qatnasi`q boyi`nsha kreditor qari`zdardan belgili bir ha`reket isleniwin talap etiw huqi`qi`na iye bolsa, bunday minnetleme belgili bir ha`reketti ori`nlawg`a qarati`lg`an minnetleme esaplanadi`.
Eger huqi`qi`y qatnasi`qta kreditordi`n` talabi` boyi`nsha qari`zdar bir neshe ha`reketlerden birewin ori`nlawg`a ma`jbu`r bolsa, bunday minnetleme alternativ minnetleme esaplanadi`.
4) Ayi`ri`m minnetlemeler huqi`qi`y qatnasi`qta qatnasi`wshi`lardi`n` ha`r qaysi`si` ya`ki birewinin` shaxsi` menen qatan` baylani`sli` boladi`. Bunday jeke xarakterge iye bolg`an minnetlemelerdin` ori`nlani`wi`n, eger ni`zam ya`ki sha`rtnamada basqasha jag`day belgilenbegen bolsa, basqa shaxsqa o`tkeriliwine jol qoyi`lmaydi`, kreditor da basqa shaxs penen almasi`wi` mu`mkin emes.
Ayi`ri`m huqi`qi`y qatnasi`qlarda minnetlemenin` kim ta`repinen ori`nlani`wi` a`hmiyetke iye bolmaydi`. Ma`selen, qari`z sha`rtnamasi` boyi`nsha minnetleme puqara A. ta`repinen de ya`ki puqara B. ta`repinen de ori`nlani`w`i` mu`mkin. Bunday minnetlemeler jeke xarakterge iye bolmag`an minnetlemeler esaplanadi`.