Улуғмуродов н. Х

27-28 – MA’RUZA. 
MAVZU : SANOAT TOZALASH SISTEMALARINI AVTOMATLASHTIRISH. 
 
 
Reja: 
1. Umumiy malumot. 
2. Sanoat tozalash sistemalarini avtomatlashtirish. 
3.
 
Zararli gaz chiqindilarini tozalash jarayonlarini avtomatlashtirish. 

---

226 
Adabiyotlar: 
1. Yusupbekov N.R. va boshqalar. “Texnologik jarayonlarni boshqarish sistemalari”, -Toshkent, 1997 
y. 
2. Yusupbekov N.R. va boshqalar. “Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish.”, -
Toshkent, 1982 y. 
3. Mansurov X.N. “Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish”,-Toshkent 1987 y. 
4. Майзель М.М “Основы автоматики и автоматизации производственных процессов ”, - 
Toshkent, 1964 
Havoni kondisionirlash qurilmalari sanoat korxonalarida odamlarning va texnikaning ishlab 
chiqarish korxonalarida yaxshi ish sharoitlarini yaratish, texnologik jarayonlarni o‟tkazish, xomashyo 
va mahsulotlarni saqlash uchun qo‟llaniladi. 
Oziq-ovqat sanoati korxonalarida KN seriyasidagi kondisionerlar eng ko‟p qo‟llanila boshladi, 
uning sxemasi 1 – rasmda tasvirlangan. Tashqaridagi havo kirish patrubkasi orqali aralashtirish 
kamerasiga surilib, u erda qishki payt xonadagi sirkulyasion havo bilan aralashtiriladi. Tashqi va 
aylanib yuruvchi (sirkulyasiya qiluvchi) havo sarflari orasidagi nisbat patrubkalardagi to‟siqlarning 
holatiga bog‟liq. Keyin havo filtrda changdan tozalanadi, birinchi isitishdagi kalorifer bilan isitiladi va 
suv purkaladigan forsunkali kameraga tushadi. Bu erda havo qishki
 
paytda namlanadi, yozgi paytda 
esa sovitiladi. 
Forsunkalarga suv forsunka kamerasining ost qismi (poddoni)dan nasos yordamida uzatiladi. 
Poddondagi temperatura suvning sovitgich agregat orqali sirkulyasiyasi yo‟li bilan saqlab turiladi. 
Holati “shudring nuqtasi” bilan ifodalanuvchi nam havo zarra ajratkich orqali o‟tib, qish paytida 
ikkinchi isitish koloriferi bilan isitiladi, u erda berilgan temperatura va namlikka erishadi. Kolorifer 
orqasida joylashgan ikkinchi aralashtirish kamerasidan ikkinchi resirkulyasiya qo‟shimchasi bilan 
birga havo ventilyator bilan suriladi va xonaga uzatiladi. Ikkinchi resirkulyasiya havo qo‟shimchasi, 
odatda, yoz paytlari qo‟llaniladi.
Havoni kondisionirlash qurilmasi ishining samarasi chiqish parametrlari – xonadagi havo 
temperaturasi va namligini saqlab turish aniqligi bilan, shuningdek, havoni isitishga va namlashga yoki 
sovitishga sarflanadigan energiya miqdori bilan aniqlanadi. Bu ko‟rsatkichlar ko‟pgina kirish va oraliq 
kattaliklarga, masalan, tashqaridagi havoning temperaturasi va namligiga, forsunka kamerasi 
poddonidagi suvning temperaturasiga, havo almashinishining qisqaligiga, zarra ajratkichdan keyingi 
to‟yingan havo temperaturasiga va boshqa omillarga bog‟liq. 

---

227 
Xonada havoni kondisionirlash jarayonining kechishiga juda yaxshi sharoit ta‟minlash uchun 
zarra ajratkichdan keyin havoning namlik miqdorini berilgan darajada saqlash, xonaga berilayotgan 
havo temperaturasini barqarorlashtirish zarur. Havoni namlik bilan to‟yintirish suvni forsunka 
kamerasida mayda qilib zarracha shaklida sachratish yo‟li bilan ta‟minlanadi. Qishki paytda to‟yingan 
havoning temperaturasi etarlicha bo‟lmaganda uning namligi past bo‟lishi xonada zarur nisbiy havo 
namligiga erishishga imkon bermaydi, zarra ajratkichdan keyin yuqori temperatura esa havoning 
ortiqcha namlanishiga olib keladi.
Yozgi paytda to‟yingan havo temperaturasining berilgan qiymatdan og‟ishida xonada havo 
temperaturasini 2-serkulyasiya hisobiga saqlab turish qiyinlashadi. Havo temperaturasini ikkinchi 
aralashtirish kamerasida barqarorlashtirish zarurligi ob‟ekt – kondisionirlanadigan xona 
parametrlarining taqsimlanishi bilan shart qilinadi, buning natijasida xonadagi havo parametrlari 
rostlovchi ta‟sir kiritish nuqtalari yaqinida yo‟l qo‟yiladigan qiymatlar sohasi chegarasidan tashkariga 
chiqish mumkin.