Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

,
 
 
 
(2.1)
 
bu yerda

ўрт

- o‘zan ko‘ndalang qirqimidagi o‘rtacha tezlik. Uning 
qiymatini gidrometrik usul yoki A.Shezi taklif etgan quyidagi ifoda bilan 
aniqlash mumkin

J
R
С
ўрт




,
(2.2) 
bu ifodada

С
- Shezi koeffitsiyenti, 
R
- gidravlik radius, 
J
- nishablik. 
Yuqorida keltirilgan (2.1) ifodadagi 
ўрт
h
- ko‘ndalang qirqimning o‘rtacha 
chuqurligi bo‘lib, 
B


ўрт
h
(2.3) 
ifoda bilan aniqlanadi. Bu yerda: 

- ko‘ndalang kesim yuzasi, 
B
- o‘zan 
ko‘ndalang qirqimining suv yuzasi bo‘yicha kengligi. (2.1) ifodadagi 

- 
nisbiy (kinematik) yopishqoqlik koeffitsiyenti bo‘lib, suvning haroratiga 
bog‘liq holda maxsus jadvaldan aniqlanadi, birligi 
сек
cм
/
2
(stoks). 
Reynolds soni o‘lcham birligiga ega emas, Chunki

 
1
Re
2



с
см
см
с
cм
. 
Tabiiy o‘zanlarda Reynolds sonining chegara qiymati 
1200
300

oraliqda o‘zgaradi. Shu songa, ya’ni 
1200
300
Re
кр


oraliqdagi qiymatlarga 
bog‘liq holda daryo o‘zanidagi suvning harakat rejimida quyidagi uch 
holat kuzatiladi

1)
Re
Re
кр

sharti bajarilsa, turbulent rejimli

2)
Re
Re
кр

sharti bajarilganda, kritik holat;
3)
Re
Re
кр

bo‘lganda laminar rejimlidir. 
Yuqorida keltirilgan Reynolds ifodasi 
SGS,
ya’ni fizik birliklar 
sistemasida chiqarilgan. 

---

193 
Ochiq o‘zanlarda oqayotgan suvning harakatini ikki guruhga 
ajratamiz
