Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

 21.3-rasm 
Tekis harakat
 
nishabligi hamda ko‘ndalang qirqimining shakli oqim 
uzunligi bo‘yicha bir xil bo‘lgan tabiiy o‘zanlarda kuzatiladi. Tekis harakat 
tenglamasini quyidagi tartibda keltirib chiqaramiz. 
Bernulli tenglamasi 21.4-rasmdagi birinchi va ikkinchi qirqimlar 
uchun quyidagicha yoziladi

,
2
2
2
2
2
2
2
1
2
1
2
1
f
h
Z
P
g
Z
P
g














(2.4) 
ifodada


1
va 

2
- birinchi va ikkinchi qirqimlardagi tezliklar

R
1
va R
2
-
birinchi va ikkinchi qirqimlardagi gidrodinamik bosim

Z
1
va Z
2
- 
qirqimlarning geodezik balandliklari

f
h
- birinchi va ikkinchi qirqimlar 
orasidagi yo‘qotilgan bosim; 

- tezlik tuzatmasi

g - erkin tushish 
tezlanishi


- suyuqlikning solishtirma og‘irligi. 
Tekis harakat shartiga ko‘ra

1)

1


2
, ya’ni tezliklar o‘zaro teng bo‘ladi; 
2)
R
1

R
2

R
a
, Chunki ochiq o‘zanlarda suv yuzasiga atmosfera 
bosimi ta’sir etadi. Shu holatlarni hisobga olsak, yuqoridagi (2.4) ifodani 
quyidagicha yozish mumkin

Z
1
– Z
2

h
f
. 
(2.5) 
Bu ifodani qirqimlar oasidagi masofa(

)ga bo‘lamiz: 
.
2
1


f
h
Z
Z


(2.6) 
Ma’lumki, oxirgi (2.6) ifodaning chap tomoni o‘zan tubi nishabligi 
(i) ni, o‘ng tomoni esa gidravlik nishablik (i
g
) ni ifodalaydi, ya’ni 
i 

i
g
. 
(2.7) 

---

195 
Bu ifoda tekis harakat tenglamasidir. Demak, tekis harakatda o‘zan 
tubi nishabligi (i) va gidravlik nishablik (i
g
) o‘zaro teng bo‘ladi.