Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

16.8. Búgingi kúnde elimizde bolıp atırǵan ózgerisler haqqında gazetadan maqala tawıp, kóshirip jazıń hám sóylep beriń.
16.9. Qosıqtan ózlerińizge túsiniksiz sózlerdi terip jazıń, mánilerin muǵallimniń járdeminde anıqlań.
Kúnshıǵıs jolawshısına
Óńirinde shayqalǵan jas qara tal
Ámiwdárya suwlarınan nár alıp,
Qublasında shókken narday Qara taw
Arqasında aq sazanlı Aralı …
Keń dúnyanıń bir múyeshin aralap,
Júregińde máńgi saqlap ketiwge
Kún shıǵısqa sapar shekken azamat
Asıq dostım biziń jaqqa jetiwge.
Bizde sóz bar miyman – ırıs, bereket
Qonaq kútiw – ziyneti hár adamnıń,
Eger úyge bes kún miyman kelmese,
Shayı qonbas meniń bayǵus anamnıń
Tandır japqan jeńgeylerden bar mirát.
Ruxsat joq awız tiymey ótiwge
Kúnshıǵısqa sapar shekken azamat
Asıq dostım biziń jaqqa jetiwge.
Bunda ómir qawınınday Shabbazdıń
Tolıp tasar til úyirgish shirege
Bunda Pushkin, Nawayı hám Abbazdıń
Qosıqların hámme yadtan biledi. (I.Yusupov).


17. Ullı tulǵalar
Atlıq. Atlıqtıń mánisi boyınsha túrleri
17.1. Orta Aziyanıń ullı tulǵaları
Orta Aziyadaǵı túrkiy xalıqlar arasınan shıqqan belgili danıshpan Xoja Axmet Yassawiy.
Yassawiy júdá ulama adam bolıp, ol quran tafsifin pútkil túrkiy dúnyasına tanıtqan adam. Sonıń ushın da «Mekkede – Muxammed, Túrkistanda – Xoja Axmet», – dep atalǵan.
Hátte, Ámir Temurdıń ózi de bul ullı háziret aldında bas iyip, onıń qábirine úlken maxbara qurǵızǵan. Bul maxbara házir de bar.
X ásirde Xorezmde jasaǵan belgili danıshpanlar Ál – Xorezmiy, Abu Rayxan Beruniy, Túrkistanda jasaǵan Ábu Nasır Farabiy, Maxmud Qashǵariylardıń ismi pútkil dúnyaǵa jayıldı.
Ál Xorezmiy. X ásirdiń belgili filolog hám tariyxshısı bolǵan. Onıń «Mafotix ul – ulum» (ilimlerdiń giltleri) atlı shıǵarması bar. Bul miynette kórsetiwinshe Xorezmiy arab, parsı hám túrkiy tilleri menen bir qatarda grek tilin de bilgen.
Á bu Rayxan Beruniy. Tábiyiy hám gumanitarlıq ilim tarawında 150 den aslam ilimiy miynet jazıp qaldırǵan entsiklopedist alım. Eń birinshi mártebe dúnyada globustı oylap taptı. Jerdiń óz kósheri átirapında shar tárizde aylanıwın dáliylledi.
Ál Xorezmiy, Ál Beruniy biziń jerleslerimiz. Ábu Nasım Ferdawsiy parsı – tájik klassikleri arasında dúnyaǵa belgili.
Bul danıshpanlar arab, parsı, túrkiy tillerin jetik bilgen. Óz miynetleriniń kópshiligin sol dáwirler ushın mámleketlik til esaplanǵan arab tilinde jazǵan.
Atlıq
1. Zat hám zatlıq máni bildiretuǵın sóz shaqabına atlıq dep ataladı. Atlıq kim? ne? degen sorawlarǵa juwap beredi.
2. Atlıq menshikli hám ǵalabalıq, janlı hám jansız zatlardıń atın bildiredi. Menshikli atlıqlar bas háripten baslanıp jazıladı.
3. Atlıqlar seplik, betlik, tartım qosımtaları menen túrlenedi, birlik, kóplik sanlarda qollanıladı.
4. Atlıq, kóbinese gápte baslawısh, tolıqlawısh hám pısıqlawısh, sonday – aq anıqlawısh hám bayanlawısh xızmetlerinde keledi.