Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

Feyil dárejeleri haqqında túsinik
Feyilller tiykarǵı leksikalıq mánisi menen qatar dáreje mánisine de iye boladı.
Is – háreket penen onıń islewshisi arasındaǵı mánilik qatnaslardı bildiretuǵın feyillerge feyil dárejeleri dep ataladı.
Feyildiń dárejeleri túbir hám dórendi feyiller arqalı bildiriledi. Mısalı: Oqı, oqıt, ter, tergiz, tara, taran, teris, terildi hám t.b.
Feyildiń dárejeleri feyil túbirine - ın/ -in, - n: - ǵız/ -giz, - qız/ -kiz, - dır/ -dir, -ıl/ -il, - ıs/ -is qosımtalarınıń qosılıwı arqalı jasaladı. Mısalı: tara – n, juw – ın, kút – in, jaz – ǵız, al – dır, ayt – qız, ter – il (di), qaz – ıl (dı), kór – is, sóy – les hám t.b.
Feyildiń basqa qosımtaları dáreje qosımtalarınan keyin jalǵanadı.
Feyil dárejeleri háreket penen onıń islewshisi arasındaǵı mánilik qatnaslarına hám morfologiyalıq belgilerine qaray: ózlik dáreje, ózgelik dáreje, belgisiz dáreje hám sheriklik dáreje sıyaqlı tórt túrge bólinedi.






Feyiller betlik qosımtalar menen ózgeredi: bardım, bardıń.
Feyiller 3 bette, birlik hám kóplik sanda betlenedi. Feyiller bolımlı, bolımsız formalarǵa iye boladı.
Feyiller gápte tiykarınan, bayanlawısh xızmetin atqaradı.
Feyil máhálleri. Ótken máhál, házirgi máhál, keler máhál.
22.2. Berilgen tekstten feyil sózlerdi tabıń. Tiyisli sorawların qoyıń.
Minnetdarshılıq
Kóp zamanlaslarım sıyaqlı mende óz ómirime «Jasta miynet ber, qartayǵanda dáwlet ber» degen durıs tilek qabıl bolǵanınday, shúkirlik etemen.
Tuwılǵan sánemiz rásmiy aylanıstaǵı hújjette 1929 – jıldıń 5 – mayı dep júritiledi. Kindik qanımız tamǵan ata mákan Shımbaydıń Azat awılı.
Ómirbayan anketamda mına xızmetler jazılǵan: Kolxoz tabelshigi (1942 – 44), Nókistegi pedinstitut studenti (1945 – 49), Sol pedinstituttıń ádebiyat muǵallimi (1949 – 61), «Ámiwdárya» jurnalınıń redaktorı (1961 – 62), ilimiy xızmetker (1962 – 65), Qaraqalpaqstan jazıwshılar awqamınıń baslıǵı (1965 – 80), «Erkin Qaraqalpaqstan» gazetasınıń bas redaktorı (1980 – 88), Paraxatshılıq komitetiniń baslıǵı (1988 – 94), 1994 – jıldan házirge deyin Qaraqalpaqstan «Ruxıy mádeniyat hám aǵartıw» jámiyetlik orayınıń baslıǵı…
Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan Respublikalarınıń Joqarǵı Keńeslerine deputat ta boldıq. Bir neshe orden, ataq hám sıylıq ta aldıq.
Shıǵarmalarımnıń, kitaplarımnıń dizimin aytıp waqtıńızdı almayman mázi aytarım, shayırlıqta úsh nársege sadıq boldım: qosıq arqalı xalıq júregine jol izledim, zamanlaslarımnıń kewil – kúyin, qayǵı – quwanıshın, arzıw – ármanların, umtılıw tileklerin, biyik adamgershilik pazıyletlerin jırlawǵa tırıstım. Qosıqtıń Shıǵıs hám Batıs klassikalıq jolların tınbay úyrendim. Nawayı, Maqtumqulı, Berdaq, Abay, Toqay tiykar salǵan túrkiy qosıq «akademiyasın» tawap ettim.
Shayırlıqtıń úlken májilislerine kiriwimde piri kámillerimiz bolǵan nuranıy tulǵalar Ǵafur Ǵulam, Aybek, Mirtemir, Kamil Yashen, Sabit Muxanov, Berdi Kerbabaev, Sulayman Rustam, Qaysın Kulievtıń óz ulınday erkeletip, bizge qılǵan duwaları mustajab bolsa itimal. Sharaf Rashidovtıń atalıq ǵamxorlıǵın, Zulfiya apanıń analıq miyirbanlıǵın umıtpayman.
Sózimniń bántbasarında Jurtbasshımızdıń jaqında maǵan jollaǵan ilhambaǵısh xatınan úzindi keltiremen: «Milliy tiklanish» gazetasında basılǵan qosıǵıńızdıń hár bir qatarında máwij urıp turǵan shın júreklilik hám úlken sıy húrmet seziminen oǵada tásirlendim … Shın kewilden jazǵan qosıq qatarlarıńız ushın minnetdarshılıq bildirip, Sizge sawlıq – amanlıq, ómirińizge hám ijadıńızǵa bereket tileymen.
Húrmet penen
Ózbekstan Respublikası Prezidenti I. Karimov
22.3. Berilgen sorawlarǵa juwap beriń.
1) T. Qayıpbergenov kim?
2) T. Qayıpbergenovtıń qanday shıǵarmaların bilesiz?
3) T. Qayıpbergenovtıń shıǵarmaların oqıǵanıńız bar ma?
4) Ne ushın I. Yusupov penen T. Qayıpbergenovtı qaraqalpaq ádebiyatınıń qos bayteregi dep ataǵan?