Учебно-методический комплекс по "Энтомологии" подгатовлен на основе современной педтехнологии. Настоящий комплекс подготовлен на основании действующей

Kaltamo‘ylovli to‘g‘ri chokli ikki qanotlilar
 
(
Brachycera-Orthorrhapha
) 
kenja turkumi
vakillarining qanotlari kalta va kuchli, mo‘ylovlari kalta, 3 bo‘g‘imli 
bo‘ladi. Qurtlarining bosh kapsulasi reduksiyaga uchragan. G‘umbagi yopiq tipda 
tuzilgan. Imago chiqishi oldidan g‘umbak po‘sti bosh-ko‘krak ustidan to‘g‘ri chok 
bo‘ylab "T" shaklida yirtiladi. Bu kenja turkumga asosan so‘nalar va qtir pashshalari 
oilalari kiradi. Odam va chorva mollarga, asosan so‘nalar oilasining vakillari katta 
zarar keltiradi. 
So‘nalar
 
(Tabanidae)
 oilasiga
eng yirik qon so‘ruvchi ikki qanotlilar kiradi.
Ular tanasining uzunligi 2-3 sm ga yetadi, ko‘zlari yirik qizg‘ish tilla rangda tovlanib 

---

232 
turadi. Erkagi va yosh urg‘ochisi gul nektari bilan oziqlanadi. Urg‘ochi so‘nalar faqat 
urug‘langandan keyin qon bilan oziqlanishga o‘tib, qoramollar, odam va yovvoyi 
hayvonlarga hujum qiladi. So‘nalar hayvonlar terisini kesib-yalovchi og‘iz organlari 
orqali kesib, shu joydan chiqadigan qonni so‘rib oziqlanadi va 2-4
 
kundan so‘ng suv 
yoki ariq bo‘ylaridagi nam tuproqlarga tuxum qo‘yadi (81,72-rasmlar).
81-rаsm. Qоrаmоl so‘nаsi (Tabanus bovinus): 
А-urg‘оchisi; B-qo‘ygаn tuхumlаri; 
V-lichinkаsi; G-g‘umbаgi.
So‘nalar 1 yilgacha yashaydi, ammo qon so‘rib olgan urg‘ochi so‘na 1 oygina 
yashaydi va shu vaqt ichida bitta urg‘ochi so‘na ariq bo‘yidagi nam tuproqqa 300 
tadan 
3500 
tagacha 
tuxum 
qo‘yadi. 
Tuxumlaridan 1-2 haftadan keyin qurtlar 
chiqadi. Qurtlar 10-11 oygacha botqoqlikdagi 
organik qoldiqlar bilan oziqlanadi. Bu muddat 
ichida ular 6 marta po‘st tashlab, 6 yoshga 
kiradi.