У з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о лий ва урта м а Х с у с т а ъ л и м ва зи рл и ги


 Ницше Ф. Зардушт таваллоси. //Тафаккур, 1995., № 1. 95—96-бетлар



Download 13,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/134
Sana24.02.2022
Hajmi13,41 Mb.
#201887
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   134
Bog'liq
33yangivaengyangidavrgarbyevrfalpdf

Ницше Ф. Зардушт таваллоси. //Тафаккур, 1995., № 1. 95—96-бетлар.
2 Ницше Ф. Так говорил Заратустра. С. 197.
www.ziyouz.com kutubxonasi


хос ёлгизлик рухи урнини илохий шодонлик ру\и эгаллайди. 
Инсон уз ички оламида худо эхромини очади, комил инсонга 
айланади. Унда самовий хислатлар билан заминий хислатлар 
бирлашади.
Ницше фалсафасида буддизм дунёкдрашининг таъсирини 
яккол сезиш мумкин. «Дажжол» асарида Ницше буддизмни энг 
мукаммал дин сафига кушади. Бу дин к,отиб колган догма ва 
акидалардан мустаснодир. Христианликдаги буйсунувчанлик ру­
хияти хам бу динда учрамайди. Будда комилликка эришишни 
таргиб килади, ички сукунатга эга булишни ургатади. У изтироб 
чекишга ундамайди. Буддизм фалсафаси, Ницше фикрича, из­
тироб фалсафаси эмас, аксинча, бу дунёк,араш инсон калбида 
шодлик оламини, сокинлик дунёсини, рухий хотиржамлик хис- 
латини очади.
Х,еч кандай хаётий кийинчиликлар, ташки туфонлар бу суку- 
нат олами тинчлигига \амла кила олмайди, уни буза олмайди. 
Инсон узини бузилмас сукунат зирхи билан ураб олади, бу зирх 
худо нуридан иборатдир. Бу нур инсон ички оламидан зиёланиб, 
уни илохий мухаббат билан, шоду-хуррамлик билан тулдиради. 
Ана шундай зиё ва сукунат холатини Ницше нирвана холати деб 
атайди.
Нирвана холатида хеч кандай хис-хаяжонга урин йук. Фа- 
Кат биргина хиссиёт мавжуд, у хам булса илохий, самовий 
мухаббат туйгусидир. Нирвана х°латида онг чексиз кенгаяди 
ва бутун борлик билан бирлашади. Онг ва борлик ягоналикка 
айланади. Хозирги купгина йога адабиётларида Нирвана хола­
ти шундай аникланади. Бунга мисол тарикасида Рам Чакра, 
Шри Ауробиндо каби хинд муаллифларини келтиришимиз 
мумкин.
Ницше, албатта, бундай билимлар билан чукур таниш булма­
ган, лекин учинчи даврдаги гудаклик инсон рухи холати Нирва­
на холатига ухшайди. Хозирги Дзен-буддизм фалсафаси нирвана 
Холатини чукур очиб берган, бу болаликча пок хиссиёт холатига 
айнан тугри келади.
Гудак онги фикрлар окими билан тулмаган. Бола дунёни 
кандай булса, шундайлигича, покиза хис этади, кабул килади. 
Гудак дунёнинг хар бир ходисасидан шодланади.
Фикрлар окими инсон онгини хаос холатига, тартибсиз- 
ликка олиб келади, инсон онгига хира парда тортади. Инсон 
дунёни фикрлари, хис-туйгулари оркали инъикос этади. Бун­
дай хиссиёт дунёни бузиб курсатади. Гудак калбида эса хур- 
сандчилик хукмрон булганлиги учун дунё гузаллигини сеза 
олади. Хатто энг хароба жойдан хам бу калб уз диккатини 
жалб килувчи гузалликни топишга кодирдир. Унинг учун олам 
ранг-баранг жилоларда товланади, жонланади. Хаттоки, тош- 
лар, сувлар, хаво хам рухланади. Олам муъжизаларга тулиб 
тошади. Чунки энг катта муъжиза унинг узидир. Бундай хис-
www.ziyouz.com kutubxonasi


туйгулар биологик жараёнларнинг натижаси эмас, балки гудак 
калбининг намоёнидир.
Бола онги марказида унинг к,алби жой олади. Бу болани 
кайнок энергия окдми билан таъминлайди, болада хдётий куч 
жуш уради. Узини бутун олам, коинот билан тенглаштиради. 
Лекин улгайгани сари инсонда фикр юритиш фаолияти ривож- 
ланиб, муста^камланиб боради. Бу жараённинг тухтовсиз давом 
этиши инсон онгини фикрлар билан тулдириб, рух; ^аракатига 
эса тобора туей к, куйиб боради.
Шу йул билан аклли инсон уз рухияти билан алокдни узиб 
боради, илохдй хдссиётдан махрум булиб боради, болалик дунё- 
сидан узокдашиб боради. Аста-секин рухдй хислар утмаслашиб, 
инсон фикрловчи роботларга айланиб боради.
Ницше таълимоти зидциятлардан холи эмас эди. У инсон­
нинг рухдй, маънавий мо^иятини тушунишни истайди. Бунинг 
учун у бутун акдий захирасини ишга солади. Ницше узининг 
айрим асарларида пайгамбарона суз юритади. Унга ило\ий х.ак.и- 
Кат очилади. Лекин Ницшенинг тафаккури юксак ру\га тула 
буйсунмаган, шунинг учун х,ам унда бир-бирига зид фикрлар 
учрайди.
«Дажжол» асарида Ницше Исо пайгамбар шахеини юк,орига 
кутариш билан бирга христианлик динини танкдд остига олади. 
XIX аср Fap6 зиёлилари учун динни инкор этиш кенг таркдлган 
давр эди. Лекин куп олимлар томонидан дин фан нук,гаи назари- 
дан танкид кдлинган булса, Ницше христианликнинг ахлокий 
томонини катьий танкдд остига олади.
Зотан христианлик мураккаб зидциятли жараён сифатида 
олинганда бу танкдд мак,садга мувофик булар эди. Лекин Ницше 
бир зарб билан христианликнинг ижобий ва салбий томонлари- 
ни хдм чиппакка чик,аради.
Ницше уз замонасининг ахлокдни каттик танкдд килади. 
Ахлок, туфисида унгача купгина файласуфлар фикр юритишган, 
му\окама кдлишган эдилар. Лекин Ницшенинг ахлок,ий кдраш- 
лари бутунлай узгача хусусиятга эгадир.
У Кантнинг ахлокдй императивини тулик инкор кдлади. 
Ундаги «мажбурий бурч» тушунчасини бутунлай коралаб таш- 
лайди. «Йулда тамгалик махлук ётибди, унинг х,ар бир тамга- 
сида «Сен бурчлисан!» деган хитоб олтин каби товланиб ту- 
рибди»1.
Ницше фикрича, ахлокийлик аерлар оша инсон эркин рухд- 
ни сундириб келган. Динда х,ам оллох, хукмрон сифатида намоён 
булади. У уз «куллари, хизматкорлари», уларнинг такдирлари, 
^аётлари устидан уз хукмини утказади. Хар бир инсон, диний 
нуктаи-назардан, худонинг кулидир.

Download 13,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   134




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish