Тузувчилар: т

Глицерин Акролеин 
Реакция тенгламасидан кўриниб турибдики, глицерин молекуласидан 2 
молекула сув ажралиши билан акролеин ҳосил бўлади. Глицерин 
молекуласидан сувни тортиб олишда, калий гидросульфатдан фойдаланилади. 
Мойни органик эритувчиларда эришини кўриб чиқиш учун 5 та тоза 
пробирка олиб, уларнинг ҳар бирига 5 - 6 томчидан ёғ томизилади. Сўнгра 
биринчи пробиркага 5 томчи бензин, иккинчисига бензол, учинчисига 
51 

---

хлороформ, тўртинчисига этил спирти, бешинчисига эфир, ёғнинг бу 
эритувчилардаги эрувчанлигини кузатилади. 
Олинган натижалар асосида хулосалар қилиниб дафтарга ёзиб олинади. 
Мойни сув билан эмульсия ҳосил қилишини кўриб чиқиш учун 5 та тоза 
пробирка олиб, уларнинг ҳар бирига 5 томчидан мой ва 2 мл дан дистилланган 
сув қуйилади. Сўнгра биринчи пробиркага оқсил эритмаси, иккинчисига калий 
гидрооксид, учинчисига сода эритмасидан 5 томчидан солинади. Бешинчи 
пробиркага (контрол) ҳеч қандай бошқа нарса қўшилмайди. Сўнгра ҳамма 
пробиркаларни қисқа муддатга сув ҳаммомида иссиқ сувга туширилади. 
Пробиркалар сув ҳаммомидан олиниб, аралашмалар яхшилаб чайқатиб, 
штативга қўйилади ва эмульсия ҳосил бўлиш жараёни кузатилади. Охирги 
пробиркадан ташқари, ҳамма пробиркаларда турғун эмульсия ҳосил 
бўлганлигини кузатиш мумкин. Олинган натижалар дафтарга ёзиб олинади. 
Мойларни акролеин реакциясини кузатиш учун тоза пробиркага 5 томчи 
чигит ёки пахта мойидан солиб, унинг устига пичоқ учида 0,2-0,3 г калий 
гидросульфат тузи қўшилади. ва электр плитка қуюқ оқ буғ чиққунга қадар 
қиздирилади. Ўткир қўланса ҳиднинг ( эҳтиёткорлик билан ҳидланг )пайдо 
бўлиши, акролеин ҳосил бўлганлигидан далолат беради. Хулоса дафтарга ёзиб 
олинади.
ВИТАМИНЛАР 
 
Витаминлар тирик организмда асосий озуқа моддалар бўлган оқсиллар, 
ёғлар, углеводлар, минерал моддалар, сув ва бошқа органик маддаларга 
нисбатан ниҳоятда кам миқдорни ташкил қилишига қарамасдан, улар модда 
алмашиниш жараёнида ниҳоятда муҳим ўрин тутадилар.
Витаминлар ферментлар учун асосий қурилиш материали бўлиб, модда 
алмашинишдаги каталитик функцияни бажарадилар. Витаминлар асосан
ўсимликларда синтезланади, ҳайвон организмида тўпланадилар. Озуқа
таркибида витаминларнинг етишмаслиги модда алмашиш жараёнини 
бузилишига олиб келади. Буни биринчи бўлиб 1880 йилда рус олими Лунин
“