Тузувчи: пс ф. н., доц. Шойимова Ш. С. Тошкент педиатрия тиббиёт институти педагогика ва психология кафедраси

З.Фрейд (1856 - 1939)
Онгсизлик бу шундай ҳолатки, бунда одам ихтиёрсиз тарзда, ўзи билмасдан ёки англамасдан турли хатти-ҳаракатларни амалга оширади. Бу хатти-ҳаракатлар автоматик тарзда кундалик ҳаётда, уйқуда, яъни туш кўраётганда ёки гипнотик ҳолатларда кузатилиб туради. Онгсизлик, табиийки, онгга боғлиқ бўлмаган ҳолат.
З.Фрейд фикрича онгсизлик :

• тушда
• билмай гапириб юборишда
• онгсиз унутишда
• хулқ ва нутқда хато қилишда
• ўзимиздаги тушкунлик ва хафачиликни ҳазил ёрдамида бартараф қилишда
• киноя гапларда
• гипнотик ёки сарҳуш (маст) ҳолатларда ифодаланади.

З.Фрейднинг таъбири билан айтганда, онгдан сиқиб чиқарилган одамнинг табиий инстинктлари онг остида жой топади. Онгсизлик туғма хусусият бўлиб, инсоннинг барча хатти-ҳаракатларини белгилаб беради.
Психологиянинг асосий принциплари:

• Детерминизм (лот. determinata-белгилайман деган маънони билдиради) принципи табиат ва жамият ҳодисалари, хусусан, психик ҳодисаларнинг объектив сабаблар билан белгиланиши ҳақидаги таълимотдир. Бунда психика ва онгнинг объектив борлиқ ҳамда нерв системаси билан белгиланиши тушунилади.

2. Онг ва фаолият бирлиги принципи психология фанида онг билан фаолият бир-бирига қарама-қарши воқелик эмас, улар айнан бир-бирига ўхшаш ҳам эмас, бироқ улар бир бутунликни ташкил этиши билан изоҳланади.
Фаолият ўзининг тузилиши бўйича ички ва ташқи таркибларига эга бўлиб, унда воқелик ташқи ифодаси билан ажралиб туради. Онг бўлса фаолиятнинг ички режасини тузади, унинг дастурий жиҳатини акс эттиради. Реал вақтларнинг ўзгарувчан модели онгда пайдо бўлиб, одам атроф-муҳит билан муносабатга киришганда ундан мўлжал олади. Фаолият онг ёрдамида амалга ошади ва ўз навбатида онг мазкур жараёнда такомиллашиб, ривожланиб боради.