Tuzuvchi: Baxtiyorova Nigina. Mavzu: Hujayra tiriklikning asosi. Teodor Shvann hujayra nazariyasi asoschisi Ilk hujayra tasviri «Микрография»

Hujayra
membrnasi
Mitoxondriyalar
Yadro,
plazma
Endoplamatik
to’r
Hujayra
membranasi
klapanlari
Sitoplazma strukturasi
Sitoplazmaning suyuq tarkibi shuningdek – sitozol deb ham atashadi. Yorug’lik mikroskopda hujayraning ichidagi suyuqliklari: plazmasi yoki zolyasini kuzatish mumkin. Ularda yadro va boshqa organoidlar “suzib yurishadi” ganday ko’rinadi, haqiqatdan esa eukariot hujayrasining ichki qismlari qat’iy qoidaga buysunib tartiblshgan bo’ladi. Organiodlar harakatlari maxsus transportirovka sistemasi – mikrotrubkalar vositasi(“hujayra yo’lalri”)da koordinatsiyalanadi. Ulardagi harakatlar maxsus oqsillar – deneinin va kinezinlar (dvigaellari) yordamida harakatga keltiriladi. Alohida oqsil molekulalari ham hujayra ichida pala-partish emas, balkim yuqoridagi qoidalarga amal qilgan xolda zarur kompartment(“joy”)alariga maxsus signallar tizimi bilan hujayra transport sistemasi tomonidan aniqlanib kerakli joylariga yetkaziladi.
Hujayra membranasi tasviri. Rasmda faqat integral oqsillar berilgan:
Kichik havorang va oq shariklar lipidlarning gidrofil “boshchalari”;
Ularga biriktirilgan chiziqlar – gidrofob “dumlar”;
Qizillari – globulalar;
Sariqlar - spirallar
Sariq oval nuqtachalar – xolesterol molekulasi;
Sariq-yashil rangli shodalar – glikokaliksni shakllantiruvchi oligosaxarid zanjirlari.
Endoplazmatik retikulum (to’r)
Eukariot hujayrada bir-biriga o’tuvchi membrananing bo’limcha(trubka, sisterna)lari mavjud bo’lib, u endoplazmatik retikulum(to’r) deb yuritiladi. Unda ribosomalar birikkan membranalari – granulyar (donador)da oqsillar sintezi amalga oshadi. Ribosomalari yo’q membranalari esa silliq (agranulyar) qobiqlari lipidlar sintezi amalga oshadi.
Silliq va donador endoplazmatik to’rlar bir-biridan ajratilmagan bo’lib, yadro qobig’idagi teshikchalar bilan birikib turishadi.