Termiz muhandislik-tehnologiya instituti

MAVZU: To’quv o’rilishlari. Murakab o’rilishlar.

TERMIZ MUHANDISLIK-TEHNOLOGIYA INSTITUTI

MEXANIKA FAKULTETI TEXNOLOGIK MASHINALAR VA JIHOZLAR YO’NALISHI 2”A”20 GURUH TALABASI SAFAROV SARDORBEKNING TARMOQ TEXNOLOGIYASI VA JIHOZLARI FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI

1. To’quv o’rilishlari.

2. Bosh o’rilishlar va ularnining turlari.

3 Polotno o’rilishi

4. Sarja o’rilishlar

5.Xulosa

X

BOSH O’RILISHLAR

• BOSH O‘RILISH Barcha o‘rilishlarning asosini tashkil etuvchisi bo‘lib bunday o‘rilishlarga Polotno,Sarja, Atlas(Satin) kiradi.
• Bosh o‘rilishlarda har bir tanda ipi arqoq ipi bilan o‘rilishib bir marta tanda ipi, arqoq ipini qoplaydi yoki bir marta arqoq ipi bilan qoplanadi. Rapportda bitta tanda qoplanishi bo‘lsa, arqoq qoplanishi rapportdan birga kam va aksincha arqoq qoplashi birga teng bo‘lsa, tanda qoplanishi rapportdan birga kam bo‘ladi. Bu sinf o‘rilishida rapportlar, teng bo‘lganligi uchun Ртq Раq Рtan dеyilsa bo‘ladi. Bosh o‘rilish rapportida siljish miqdori o‘zgarmas son bo‘ladi. Bosh o‘rilish sinfiga: polotno, sarja va atlas (satin) o‘rilishlari kirib, ular to‘qimachilik sanoatida keng qo‘llanishi bilan birga boshqa sinf o‘rilishlarini tuzishda asos bo‘ladilar.Polotno o‘rilishi: Polotno o‘rilishi – to‘quvchilik o‘rilishlar ichida eng keng tarqalgan. Bunda tanda va arqoq iplari navbatma – navbat, to‘qimaning o‘ngiga bir gal tanda ipi, bir gal arqoq ipi chiqadi. Polotno o‘rilish rapporti tanda va arqoq bo‘yicha ikki ipga teng Рт=Ра=Р=2. Bu o‘rilishda to‘qilgan to‘qimaning o‘ngi va tеskarisi bir xil va tеkkis bo‘ladi. Polotno o‘rilishli to‘qimalar to‘qishda ikkita shoda o‘rnatilgan kulachokli yoki boshqa turdagi homuza hosil qiluvchi mexanizmlardan foydalanish mumkin. 1.9-rasm a) da polotno o‘rilishli to‘qimani taxtlash rasmi kеltirilgan. .( q.a 3. 44-45) To‘qimaning tanda bo‘yicha zichligi 1sm.da 20 va undan ko‘p ip bo‘lsa, 4 shodadan foydalaniladi. Bunday to‘qima shodalar harakati bir - biriga bog’liq bo‘lgan kulachokli homuza hosil qiluvchi mеxanizm o‘rnatilgan to‘quv dastgohida ishlab chiqarilsa, tanda iplari shodalardan sochma (oralab) o‘tkazish tartibida o‘tkazilgan bo‘lishi kеrak.

Polotno o‘rilishining to‘liq taxtlash rasmi.
a) ikkita shoda b) to‘rtta shoda
Ayrim hollarda tanda bo‘yicha zichligi katta bo‘lgan to‘qimalar ishlab chiqarishda 6 ta shodadan ham foydalanish mumkin. Bu hollarda hamma shodalar ikki guruhga bo‘linib, 4 shodalikda 1,3 va 2,4 yoki 6 shodalikda 1,3,5 va 2,4,6 shodalar birga bog’lanib ikkitagina kulachokdan harakat olishi mumkin. Bu shodalarni o‘zaro ishqalanishi va tanda iplarini uzilishini ancha kamaytiradi.
Polotno o‘rilishi bilan to‘qilgan to‘qima eng pishiq, to‘qima zich to‘qilganda dag’al bo‘ladi.
Tanda va arqoq iplarini chiziqli zichliklari (yo‘g’onliklari) ancha farq qilsa, polotno o‘rilishli to‘qima sirti o‘zgaradi.
Agar to‘qimada tanda arqoqqa nisbatan yo‘g’on bo‘lsa to‘qima sirti ko‘rsatilganday bo‘ladi. Bеqasam gazlamalar ishlab chiqarishda ayni ingichka tanda iplari yo‘g’on arqoq iplaridan polotno o‘rilishi bilan ishlab chiqariladi,