Turizmda axborot texnologiyalari

5.12. Kompyuter tarmoqlariiiing apparat va dasturiy
ta’minoti
Har qanday tarmoq bu - juda murakkab texnikaviy va dasturiy 
vositalar majmuasi bo‘lib, kompyuterlar va boshqa qurilmalami 
aloqasini ta’minlaydi.
Tarmoqning apparat qismiga har xil sinflarga mansub kompyu­
terlar, ya’ni meynfreymlardan boshlab, to super ЕБМ largacha. 
Undan tashqari aloqa liniyalaridan kabellar, kommunikatsiya 
qurilmalari kiradi.
Konsentratorlar
Konsentrator (yoki xab - hub) - ko‘p portli qurilma bo‘lib, 
uning asosiy fimksiyasi portlarga kadrlarni takroran uzatishdir.
Konsentratorning portlariga kabellar yordamida kompyuter, 
tarmoq printeri, boshqa konsentratorlar va boshqa kommutatsiya 
qurilmalari ulanishi mumkin.
Tarmoq topologiyasiga mos ravishda konsentrator qo‘lla- 
niladi: Ethernet, Token Ring, FDDI, 100VG - AnyLAN.
Ethernet tarmog'ida konsentrator kadmi barcha portlar uchun 
takrorlaydi, 100VG - AnyLAN tarmog‘ida konsentrator kadmi 
faqatgina bitta manzilga takroran jo ‘natadi.
Bimdan tashqari konsentrator quyidagi funksiyalarni bajaradi:
- Ishlatilmaydigan portni o‘chirib qo‘yadi;
- Uzatiladigan kadmi kuchaytiradi.
Qo‘lIash sohasiga qarab ishlab chiqiladigan konsentratorlar 
quyilagilarga boiinadi:
- Portlar soni aniq belgilangan;
- Modulli qurilma;
- Stekli tuzilishdagi qurilma.
Aniq portlar bilan ishlab chiqiladigan konsentratorlar, 
masalan, 8 yoki 16 portli, alohida qutida bo‘lib, indikatorlar va 
boshqamv elementlaridan iborat bo‘ladi.
212

---

Modulli konsentratorlarda ichki shina boiib, unga qo'shim- 
cha modullar qo‘shilishi mumkin. Bunday konsentratorlar yirik 
korxonalarda qoilaniladi.
Stekli konsentratorlarda maxsus port boiib, u orqali maxsus 
kabel yordamida boshqa konsentrator bilan ulanadi.
Tarmoqlarda mavjud chegarani stekli konsentratorlar 
buzmaydi, chunki bogiangan konsentratorlar tarmoqda yaxlit bitta 
deb hisoblanadi va tarmoq segmentlarini sonini oshirmaydi. Shu 
bois “4 ta xab” qoidasiga zid kelmaydi.
Ko‘priklar.
Tarmoqning kengayishi, ya’ni undagi ishchi stansiyalaming 
ko‘payishi oqibatida aloqa kanalida muammolar paydo boiadi. 
Ushbu muammoni hal qilish uchun tarmoqni boiaklash tavsiya 
etiladi, ulami esa ko'priklar yordamida birlashtirish lozim boiadi.
Ko‘prik (bridge) - maxsus qurilma boiib, tarmoqning bir 
segmentidan ikkinchisiga kadrlami uzatadi. Takrorlagich va 
konsentratorlardan farqliroq, ko‘prik kadmi segmentda mavjud 
manzilga jo ‘natadi. Natijada tarmoqning boshqa aloqa kanallari 
yuklanishini bir me’yorda boiishini ta’minlaydi.
Umumiy taqsimlangan muhit